بلوغ

چکیده

سنین بلوغ یعنی سنین تغییر وبی ثباتی ،تحول وهیجان های کنترل نشده حقیقتی قابل فهم است که برای هرنوجوانی اتفاق می افتدوقابل مقابله نیست این تغییرات فیزیکی واجتماعی نحوه برخوردمخصوص به خودرادارد که اگر خللی دربرخوردبانوجوان پیش آید نتایج غیرقابل جبرانی خواهدداشت .دراین دوران بایدنوجوان به این نتیجه برسدکه درک می شود ،بایداجازه دادانرژی های خودراکنترل کند.برای آنهابایدوقت کافی گذاشت.

مقدمه
دوران پس از مدرسه ابتدایی که فرزندان ما به مدرسه راهنمایی می روند در ایران مصادف با زمان بلوغ است.
بلوغ مهم ترین فصل زندگی هر کس و دارای سه مرحله است که یکی پس از دیگری رخ می دهد.

- بلوغ جسمی
- بلوغ روانی
- بلوغ اجتماعی
 
     بلوغ جسمی              

بلوغ در هر فرد بر اساس ویژگیهایی حادث می شود.

1- یکی از عوامل تعیین سن بلوغ توارث است. اعضای یک خانواده تقریبا در یک سن ثابت بالغ می شوند.
2- سن بلوغ بر حسب منطقه جغرافیایی و آب و هوایی تفاوت می کند. در مناطق گرمسیر حدود 10-8 سالگی
در مناطق معتدل حدود 14-13 سالگی
و در مناطق سردسیر مانند قطب شمال تا حدود 25-20 سالگی به تاخیر می افتد.
3- تغذیه عامل دیگری در تعیین سن بلوغ است. اگر فرزندان ما تغذیه درستی داشته باشند تمام مراحل رشد را به درستی طی می کنند.
4- اندازه احساس جنسی نیز در تعیین زمان بلوغ موثر است.

احساس جنسی یک تمایل عادی در انسان است که از تولد تا مرگ وجود دارد منتهی هر کس درجاتی از این احساس را می فهمد. اگر احساس جنسی فرزندان ما کامل باشد زود بالغ می شوند.

وقتی برخی از بچه ها احساس جنسی بالا یا پایین دارند موعد بلوغ آنها نیز جلو  یا عقب می افتد.
عوامل بسیار دیگری در تعیین زمان بلوغ تاثیر دارند.
با این وجود می توان گفت یکی از زیباترین وقایع دوران حیات هر فرد واقعه بلوغ است. دستگاه های متعددی در تن و روان ما باید به دقت و در نهایت سلامت و به موقع، حرکتی هماهنگ را به انجام رسانند تا یک نوجوان بالغ شود.
 
     آیا می دانید              
1-والدین پیش از بلوغ و در هنگام رخ دادن آن و پس از بلوغ موظف به انجام تکالیفی هستند،
 آنها باید بچه های خود را پیش از بلوغ برای این اتفاق مهم آماده کنند.
- پدران به پسران آگاهی دهند و مادران به دختران .
- اگر ما خانواده ای هستیم که اعضای آن در سن 13 سالگی بالغ می شوند والدین یک سال پیش از این سن، موضوع را به شکلی دوستانه و مهربان برای فرزندان خود بگویند. آن چنانکه خاطره خوشی در ذهن آنها ایجاد کند.
 فرزند خود را در آغوش بگیرید و به آرامی به او بگویید قرار است اتفاق خوبی افتد .

2- در جریان بلوغ نقش حامی را برای فرزندان خود ایفا کنید و به آنها اطمینان دهید که می توانند به شما تکیه کنند و همه چیز را بگویند.
- با آنها با محبت و آرامش برخورد کنید تا از دختر یا پسر بودن خود متنفر نشوید.
- آگاهی فرزندان ما از جریان بلوغ به سود آنهاست.
- یک پدر و مادر خوب از مرحله بلوغ فرزند خود مطلع می شوند.
- فرزندان ما ( به ویژه دختران ) از واقعه بلوغ می ترسند، آگاهی آنان از هراس وا اقدامات نادرست آنها جلوگیری می کند.
3- به مناسبت بلوغ فرزند خود جشنی بر پا کنید و در مراسم جشن کادوئی ماندگار به آنان هدیه دهید. یادگاری که همیشه خاطره این واقعه را به زیبایی در ذهن آنها زنده کند.
4- در جریان بلوغ فرزندان خود ( به ویژه دختران ) را یاری کنید که احساس امنیت کنند.
پس از بلوغ به مدت دو سال باید به فرزندان ( به خصوص دختران ) کمک کرد تا این مرحله را بخوبی سپری کنند.
5- در جریان بلوغ مراعات بهداشت را به فرزندانمان آموزش دهیم.
 
     ویژگیهای بلوغ از دید پزشکی                

1- علامت های جسمی پیش از بلوغ
پیش از بلوغ در دختران و پسران تغییرات جسمانی بوجود می آید.
در دختران تورم پوست چهره – پيدایش جوش – ( غرور جوانی ) افزایش حجم غده تیروئید – تجمع چربی در بخش هایی از بدن و تغییراتی در اندام های ظاهری
در پسران – ظهور جوش جوانی- تورم اعضای چهره – افزایش حجم غده تیروئید تیره شدن پشت لب ( از کرکهای مشکی و بور ) رویش مو در برخی اندامها و سایر تغییرات جسمانی .

2- علامت های روان شناختن بلوغ
در این زمان فرزندان ما بی تفاوت می شوند. آنها هنوز سرگرم بازی های کودکانه هستند. هیچ گونه احساسی ندارند که اتفاقی در راه است هیچ گوه ادراکی از موقع و زمان ندارند هیچ احساس و بازتابی از اینکه چه خواهد شد ندارند.

اما علائم دیگری دارند.
- سردرگمی ذهنی ( گاهی باید دو سه بار آنها را صدا کرد تا پاسخ دهند ) .
- سقوط تحصیلی ( سه تا چهار ماه پیش از بلوغ بوجود می آید و تا یک تا دو سال پس از بلوغ ادامه دارد ) .
- سردرگمی در دختران بیش از پسران است.
- اختلال خواب
- فزونکاری ( به خصوص در پسران ) فعالیتهای خود را به سرعت انجام می دهند.
- کج خلقی
- حساسیت بیش از معمول
- پرخاشگر می شوند، به هر محرکی پاسخ تند می دهند، زود عصبانی می شوند و دعوا می کنند.
- شادی بیش از حد ( بی سبب می خندند )
- تازه بالغین همه چیز را زیبا می بینند ( مثلا رنگ ها را آنچنان می بینند که ما هیچ وقت نمی بینيم ( این احساسات به دلیل ترشح زیاد تیروئید و هیپوفیز و احساس جنسی شدید است)
- شادی علامت طبیعی تازه بالغین است آنها باید شاد باشند و رنگهای روشن بپوشند.
- افسردگی – غصه خوردن و تمایلات خودکشی غیر طبیعی است.
ما در دوران بلوغ موظف ایم که فضای خانه را شاد نگه داریم.
برای دخترها و پسرها جداگانه مهمانی بگیریم و دوستان همسن و سال آنها را دعوت کنیم.
از ویژگی های این دوره تضاد بچه ها با والدین است این خصویت تا چهار سال ادامه دارد این صفت عادی و طبیعی است.

 در این گونه موارد سر به سر فرزندان خود نگذارید.
• هیچ گاه با آنها مبارزه نکنید. اگر مخالف شما بودند سکوت کنید و هیچ نگویید.
 
     سایر ویژگیها                

• پرحرفی ( دخترها دو برابر پسرها حرف می زنند ) به آنها اجازه دهید حرف بزنند.

• با تازه بالغین دعوا و مباحثه نکنید با آنها مدارا کنید.

• احساسات بچه ها دراین دوره اغراق آمیز می شود.

• پرخوری یا کم خوری – تندی حرکات یا گریه زیاد نشانی از بلوغ با خود دارد.

• در پسران گرایش شدید به عملیات قهرمانانه می بینیم.

• در این بحران گاهی با موارد سختی روبه رو می شویم، دعوا – فرار از خانه- اعتیاد و .....

 در فاصله بلوغ جسمی و بلوغ روانی جسم بیش از روان رشد می کند لذا جسم بر روان تسلط دارد به همین علت دوران بحران نامیده می شود.

3- حوادث فیزیولوژیکی پس از بلوغ
در جریان بلوغ سلولهای ما به دو دسته تقسیم می شوند.
الف ) – سلولهای غدد مترشحه داخلی
ب ) – سلولهای سایر اندام ها

الف ) غدد مترشحه داخلی در جریان بلوغ نقش بسیار حساس و ارزشمندی را ایفا می کنند. غددی مانند هیپوفیز- هیپوتالاموس در مغز و تیروئید و .... آن زمان که کوچک هستیم تیموس که بعدها از بین می رود. غده فوق کلیه- تخمدان ها – بیضه ها که همه دچار تغییرات خاصی می شوند.
ب ) سلول های اندام هایی مانند عضلات، مفاصل، اسکلت بدن، و تمام دستگاه های انسان در جریان بلوغ تغییر می کنند.
بلوغ یک انقلاب تمام عیار حقیقی در تمام جسم انسان است.
ترشحات اندام های داخلی زیاد می شود. از میان تمام غده های داخلی دو غده پیش از بلوغ هیچ ترشحی ندارند ولی پس از بلوغ شروع به کار می کنند.

در لحظات پیش از بلوغ یک آمادگی همگانی وجود دارد که نشان از وقوع حادثه ای است. تمام سلول های بدن از سلولهاي  دیواره قلب تا دیواره برونش آماده انجام یک حرکت ثمربخش دسته جمعی هستند.
تمام این دستگاه ها زمانی بی هیچ خبر قبلی همه با هم شروع به ترشح می کنند.

• بلوغ در دختران همراه با ترشح هورمون فولیکولین ( یا استروژن ) که به آن هورمون عشق می گویند آغاز می شود. این هورمون باعث شادابی، احساس خوب وعلاقه به زندگی را در یک خانم بوجود می آورد و تا زمان یائسگی ادامه دارد.
• هورمون استروژن و پروژسترن در خانم ها شروع به ترشح از تخمدان می کنند. تقویم 28 روزه خانم ها با تغییرات خلقی آنها مربوط است. دفع اسپرم از پسران نیز نشان بلوغ آنهاست.

 
     بلوغ روانی              
حدود چهار تا شش سال پس از بلوغ جسمی، بلوغ روانی حادث می شود.
ویژگی بلوغ روانی مخفی بودن آن است. بلوغ جسمی علائم جسمی دیدنی دارد اما بلوغ روانی فرآیندی است که ظهور خارجی واضح و آشکار ندارد. ما این بلوغ را از روی سه نتیجه وقوع آن در می یابیم :

الف ) ثبات : فرزندان ما در این مرحله به آرامش و وقار می رسند.
ب ) خود شیفتگی : فرزندان ما به خودشان توجه می کنند. زمانی را در کنار آيينه  می گذارند . این خصلت چنان مهم است که اگر نوجوانی به فکر خودش نباشد و ناآراسته باشد می توان به افسردگی او پی برد و او را نزد کسی برد که معالجه اش نماید.
ج ) عاشق پیشه گی رفتار طبیعی دوران بلوغ است این عشق ممکن است در عالم خیال باشد یا درعالم واقع، اگر فرزندان شما عشقی داشتند، شما آرام باشید.
در مورد داستانهای عاشقانه فرزندان باید سیاست و مدارا نمود و گرنه افسردگی، خودکشی یا ازدواج مخفیانه یکی از سه راه شایع غلط در میان نوجوانان است.

علامت های آسیب شناختی عشق- افسردگی ، گیجی، توهم، عدم تعادل جسمانی، بیقراری، کم اشتهایی، سقوط یک باره تحصیلی و .....

- عشق دوره خاصی دارد.
- اگر عشق در دوره بلوغ اتفاق نیفتاد فرد اشکال دارد شاید بعدها در نیمه راه زندگی جدی آینده   ، فکر عشق افتاد.
- پس از بيست  سالگی عشق را باید به فراموشی سپرد. باید به دنبال یک همراه – یک همسر لایق و شایسته بود.
 
     بلوغ اجتماعی              
چند سال پس از بلوغ روانی، بلوغ اجتماعی پدید می آید. بلوغ اجتماعی در حدود بیست سالگی حادث می شود.
علاقه به شغل و تحصیلات خاص- انجام فعالیت اجتماعی و قابل مشاوره شدن از علائم بلوغ اجتماعی است.
پشت سرگذاشتن داستانهای عاشقانه و جست و جوی همسر و ارتقاء به سطح تفکر انتزاعی گسترده و فیلسوفانه از مشخصات این دسته از بالغین است.
سازمان جهانی بهداشت، برای مناطق معتدله، سن ازدواج را در خانمها 25-20 و در آقایان 30-25 سال اعلام کرده است.

****نوجوانی یکی از مهم ترین و پرارزش ترین دوران زندگی هر فرد محسوب می شود زیرا سرآغاز تحولات و دگرگونی های جسمی و روانی در اوست و بلوغ نقطه عطفی در گذر زندگی او از مرحله کودکی به بزرگ سالی است. بر اساس تعریف سازمان جهانی، دوره نوجوانی به 10 تا 19 سالگی اطلاق می شود و در اکثر کشورهای جهان به خصوص کشورهای در حال توسعه بخش قابل توجهی از جمعیت را نوجوانان تشکیل می دهند. با توجه به این واقعیت که نوجوانان، پدران و مادران فردا هستند پرداختن به مسایل بهداشتیشان (به خصوص بهداشت روانی آنان) نه فقط برای خود آن ها بلکه برای خانواده ها، جامعه و نسل آینده سودمند است و در برنامه توسعه هر کشوری می بایست به مسایل آن ها توجه خاص شود. آشنا شدن با پدیده های جدید در زندگی، انسان را از باز هیجانی همراه آن پدیده که غالبا اضطراب و آشفتگی است می رهاند، مطالعات روان شناختی نشان داده است که تاثیر منفی عوامل استرس زا که همراه با آگاهی قبلی است بسیار کمتر از زمانی است که عوامل استرس زا ناگهانی و بدون مقدمه به انسان وارد می شوند. در زمینه برخورد با پدیده بلوغ جنسی و تغییرات جسمانی و روانی هر اندازه آگاهی نوجوانان ما بیشتر باشد، در مسیر زندگی موفق تر خواهند بود. آگاهی نداشتن و یا عدم آگاهی کامل و صحیح، نوجوانان را گیج و سردرگم می کند و این حالات نتایج منفی و زیانباری به دنبال خواهد داشت. والدین و مربیان و ظیفه دارند اطلاعات کافی در خصوص تغییراتی که در طول و به دنبال بلوغ جنسی در نوجوان اتفاق می افتد به تدریج و با استمرار ارائه کنند. عدم ارائه اطلاعات کافی و صحیح در مورد بلوغ باعث می شود که نوجوان از منابع دیگر که معمولاً انحرافی است، اطلاعات کسب کند و این اطلاعات غلط می تواند او را به انحراف بکشاند.

نحوه برخورد واقدامات انجام شده :

روابط صحیح با نوجوانان

نکته مهم در دوره بلوغ، برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است. کودک دلبند دیروز شما با تغییراتی که در جسم و روانش روی می دهد پا به دوران بزرگ سالی می نهد. این که او می خواهد هویت جدیدی را برای خودش به دست آورد، طبیعی است که در برقراری رابطه با او مشکلاتی برای شما به وجود آید.

برای این که روابط والیدن و مربیان با فرزند یا دانش آموز نوجوان شان صمیمانه تر و گرم تر باشد، لازم است که به نکات زیر توجه کنید:

پذیرش نوجوانان: گام اول برای ایجاد و تحکیم یک رابطه دوستانه و صمیمی یا نوجوان این است که او را با همه کمی ها و کاستی هایش قبول داشته باشید. کاستی های رفتاری او را همچون نقاط قوت و توانایی بپذیرید و او را به عنوان فردی که دارای استقلال، سلیقه های خاص و عقاید قابل ارائه است، نگاه کنید. احساساتش را پذیرفته و اعتماد به نفس او را با کم اهیمت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از کارهای پسندیده اش بالا ببرید.

نوجوانان تان را درک کنید: درک و برداشت از زندگی و مسائل آن متفاوت از برداشتی که نوجوان دارد. او زندگی را به ساده ترین وجه ممکن می نگرد، به طوری که عقایدش برای شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقایدش بی اهمیت نباشید و وی را مورد تمسخر قرار ندهید. چرا که این استهزاء به تداوم رابطه عاطفی با فرزندان لطمه می زند.

ارتباط را دو طرفه کنید: در بسیاری از اوقات و به دلایل گوناگون ممکن است شما والدین و مربیان به نوجوانان بگویید که چه بکند و چه نکنند و از او توقع حرف شنوی نیز داشته باشید. این برخورد با نوجوان که حاکی از ارتباط یک طرفه، معیوب و غیرقابل دوام است، منجر به سرکشی و عصیان نوجوان در برابر دستورات شما می شود و به رابطه عاطفی و صمیمانه بین شما و او لطمه می زند. در این مواقع بهتر است در برخورد با نوجوان، هر زمان که سخنی را گفتید از او نیز سخنی بشنوید و نظر ا و را نسبت به وظایف محوله اش جویا شوید.

از دادن پند و اندرز مستقیم خودداری کنید: نوجوانان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و این که آن ها را یک جا ارائه کنید و اشکالات رفتاری و گفتاری شان را تذکر بدهید و گریزان هستند. نوجوانان اعمال خود را بی نقص می دانند و تحمل شنیدن پند و اندرز از جانب شما را ندارند. جهت اصلاح رفتار، آن ها را به طور غیر مستقیم نسبت به اعمال و رفتار نادرست شان آگاه کنید و خودتان الگویی برای آن ها باشید تا با پیروی از رفتار و گفتار شما روش صحیح برخورد را فرا گیرند. به نوجوانان تان آزادی عمل بدهید. همچنان که به کودک نوپا اجازه می دهیم تا گاهی خود به تنهایی راه رفتن را امتحان کند و دفعاتی هم به زمین افتد، باید به نوجوان هم اجازه داد که تا حدودی پیامدهای رفتارهایش را تجربه کند و طعم برخی سختی ها را چشیده و برای زندگی مقاوم شود.

برای ارتباط با نوجوان وقت کافی بگذارید: نوجوانان نیازمند توجه هستند. آن ها می خواهند صحبت کنند. اعتراض کنند و از هیجانات و اتفاقاتی که در مدرسه می فاند و یا از دوستانشان می شنوند، حرف بزنند؛ هر چه زمان این ارتباط با شما به عنوان مادر، پدر و یا مربی بیشتر بهبود خرسندی آن ها بیشتر شده و امکان ارتباط نادرست و غلط آن ها کمتر خواهد شد.

توجه به تاثیر مشکلات اجتماعی: مشکلات اجتماعی تاثیرات ناخوشایندی بر نوجوانان دارند. عدم مداخله شما والدین و مربیان در بهبود شرایط اجتماعی، تاثیر تلاش هایتان را در خانه و مدرسه کمرنگ می کند.

انرژی سرشار نوجوانان نیاز به تخلیه دارد: در این سنین نوجوانان دارای انرژی فراوان جسمانی است، بخشی از این انرژی در غریزه جنسی نهفته است و بخشی دیگر به صورت رفتارهای پرخاشگرانه، مبارزه طلبی، حادثه جویی و ... بروز می کند. تشویق نوجوانان به انجام ورزش های مختلف، شرکت در فعالیت های الگوسازی برای آنان و تحریک آن ها بر همانند سازی با آن الگوها باعث می شود تا آن ها انرژی خود را به طریق منطقی تخلیه کنند.

وضعیت تحصیلی نوجوان را پیگیری کنید: در این سنین ممکن است که فرزند شما نسبت به دروس اظهار بی علاقگی نماید و به اموری مثل افراط در ورزش کردن، رسیدن به سر و وضع خود و ... بپردازید، چنان که می دانید پند، اندرز، سرزنش و مقایسه با دیگران کارساز نیست، علت بی توجهی او را نسبت به درس جست و جو کرده و سعی در برطرف نمودن مشکل کنید.

آموزش مهارت در برقراری روابط اجتماعی: نوجوانان در دوره بحران بلوغ نسبت به تعلق داشتن خود در گروه کودکان و یا بزرگ سالان سردرگم می شوند و ممکن است که در میان جمع خانوداه و دوستان و آشنایان، رفتارهای بزرگ تر از سن و یا گاهی کوکانه از خود بروز داده و روابط اجتماعی پسندیده ای برقرار نکنند. با شرکت دادن فرزند نوجوان تان در جمع دوستان و آشنایان مهارت روابط اجتماعی او را افزایش دهید، مثلا با فرزند نوجوان خود به گردش های دو نفره بروید و در بسیاری از روابط اجتماعی نظیر آشنا شدن با دیگران، خرید کردن از مغازه، پیدا کردن نشانی یک موسسه و در خواست انجام کاری از یک اداره با وی تمرین عملی کنید.

استقلال طلبی نوجوان: نوجوان می خواهد از قید و بندهای دوران کودکی که او را به خانواده اش متصل کرده است، جدا شود و الگوهای جدیدی را جایگزین آنان کند. از طرفی نیز شدیدا به خانواده وابسته است و می خواهد که توقعاتش را برآورده کنند لذا حس استقلال طلبی خود را با مخالفت، مقاومت کردن و لجبازی با والدین و مربیان نشان می دهد و این نیاز نوجوان برای شما مشکل آفرین می شود. برای برخورد با این رفتار نوجوان، بهتر است همیشه با او به لحنی صحبت کنید که احساس نکند برایش تصمیم گیری می کنید آزادی را به تدریج و متناسب با سنی که دارد به او عطا کنید و نظارت غیر مستقیم داشته باشید و اگر زمانی دریافتید که از آزادی شما، سوء استفاده کرده به او تذکر داده و او را متوجه اعمالش کنید. بدانید که حذف آزادی، برای یک مدت کوتاه می تواند برایش آموزنده باشد.

________________________________________

نتیجه گیری

والدین و مربیان را یک تا دو سال قبل از بلوغ کامل نوجوان، می بایستی اقدامات زیر را انجام دهند:
1.    او را آماده می کنند که به زودی و به تدریج تغییراتی را در جسم و روان خود احساس خواهد کرد.
2.    به طرق مختلف او را مطمئن کنند که تغییرات ایجاد شده طبیعی است.
3.    از این تغییرات در او شروع شده به او تبریک بگویند و خاطر نشان کنند که دوره جدیدی در زندگی او آغاز شده است.
4.    به او یادآوری نمایند که این تغییرات در جهت تکامل فردی است و قدمی به سوی اجتماعی شدن اوست به همین دلیل وظایف فردی و اجتماعی برای او منظور شده است.
5.    خاطر نشان کنند که این تغییرات قطعاً شروع می شود اما زمان دقیق و مشخصی ندارد؛ بنابراین اگر دیرتر از دیگران هم شروع شود یک امر طبیعی است.
6.    به او بگویند که تغییرات جسمانی همراه با تغییرات روانی خواهد بود این تغییرات روانی در سه بعد هیجانی، خلقی و رفتاری اتفاق می افتد.
دراین صورت نوجوان خود،این دوران راشناخته وبه خوبی این دوران راسپری خواهدکرد.چراکه اوبعدازاین دوران واردمرحله جوانی ،اجتماعی شدن وکامل شدن می شود.