جستو جو

حریم خانواده و رسانه های نو ظهور

حریم خانواده و رسانه های نو ظهور

    در خصوص کوههای یخ شناور در اقیانوس ها گفته اند که 10/1 آن روی آب (پیدا و قابل مشاهده ) و 10/9 آن زیر آب ( پنهان و غیرقابل مشاهده ) می باشد ، چنانچه دریانوردی به قسمت اعظم پنهان در زیرآب توجه نداشته باشد ، کشتی اش تصادم و زندگی اش به مخاطره می افتد .

در رابطه با پدیده رسانه های نوظهور که همچون لوبیای سحرآمیز در مدتی کوتاه ، تاثیرات شگرفی در تربیت کودکان و نوجوانان ما داشته اند نیز وضع بهمین منوال است ، این رسانه ها یکی از بزرگترین دستاوردهای بشری است ، اما این ابزار دوست داشتنی لبه تیز دیگری نیز دارد .

این رسانه ها ( تلفن همراه ، بازیهای رایانه ای ، اینترنت ، ماهواره و... ) همچون شمشیری دولبه ، هم باعث ایجاد فرصت و هم موجب تهدید می شوند ، در صورت مدیریت فرهنگی سازنده و درصورت عدم مدیریت لازم ، سوزنده می باشند .

           از آنجا ئیکه که شناخت و آگاهی ، زمینه مراقبت لازم را فراهم و باعث مدیریت شایسته یعنی اعمال کنترل و محدودیت معقول برای ایجاد مصونیت می گردد، لذا متولیان فرهنگی کانون بسیج جامعه پزشکی شهرری بر خود ضروری و فرض می دانند که در این زمینه به حساس سازی و هشیارگری همکاران محترم جامعه پزشکی وخانواده های محترم این مرزو بوم اقدام نمایند .

این کتابچه در این راستا تهیه و به حضور شریف خانواده های محترم تقدیم می گردد.

 

 

 

 

-         پیش گفتار

-         اغلب خانواده های ایرانی ، به نحوی از انحاء مصرف کننده تولیدات رسانه ای اعم از فیلم ، انیمیشن ، بازی های رایانه ای و ... هستند ( مدیریت مصرف ،1390   ، 10)

رسانه های نوظهور در حال رشد و تکامل هستند ، تلاش دولت و نیروهای انتظامی برای کنترل عرضه محصولات فرهنگی غیر متعارف کافی نیست ، فقط اولیاء گرامی می توانند چهارچوب مناسب و شایسته ای برای مدیریت تقاضای فرزندانشان فراهم نمایند .

-         در خصوص این رسانه ها می توان به دو شیوه عمل نمود ، الف ، ( محدودسازی ) که با منع و سرکوب همراه است و پیامدهایی به دنبال دارد و ب ، ( مصونیت بخشی ) که با هدایت و مدیریت همراه است و به جای محدود سازی و سرکوب که باعث حریص تر شدن و مخفی کاری فرزندان می شود به کنارآمدن و سازگار شدن و برخورد واقع بینانه و عاقلانه با این پدیده روی می آورد و باعث خودکنترلی فرزندان می شود ( تاثیررسانه ها ، احمدی )

-         خانواده هایی که با رویکرد تربیت متعادل ( نه سخت گیرانه و محدود کننده مطلق و نه سهل گیرانه و رها کننده ) ، فرزندان خود را به شیوه های خودگردان و خود پیرو تربیت می کنند ، می توانند درراه ( مصونیت بخشی ) به کودکان و نوجوانان خود در مواجهه با این رسانه ها، کمک بزرگی نمایند. ( نوجوانان در اینترنت، 1386،12 )

در سال 2000 میلادی ، سازمان ملل در خصوص انسان تعریف زیر را ارائه نمود :

( انسان ، موجودی است زیستی ، روانی ، اجتماعی و معنوی ) یعنی رفتارهای هرانسان به چهارعامل مذکور بستگی دارد ، در رابطه با تاثیر محیط و نه عوامل ارثی بر شخصیت و رفتار کودکان و نوجوانان می توان به دوعامل روانی تربیتی و اجتماعی الگویی اشاره کرد ، که عامل اول الگوهای تربیتی اولیاء و نقش فرزند پروری آنها در ایجاد زمینه برای تقاضا و نحوه استفاده از رسانه های نوظهور می باشد و عامل دوم به نقش عوامل اجتماعی و الگوها در تاثیر پذیری فرزندان از این رسانه ها مربوط می شود .

در خصوص استفاده از این محصولات فرهنگی ، رویکرد دینی و ملی ایرانیان نه اعتقاد به تعطیل و منع مطلق و نه باور به تحریک و آزادی بی حد می باشد که هردو باعث ایجاد ( حرص ) در مصرف کنندگان می شود .

به نظر می رسد دیدگاه اعتدالی و بدور از افراط و تفریط توصیه به تعدیل بهره برداری از این رسانه ها می نماید.

نکته : در این کتابچه بیشتر به تهدیدها و آسیب های رسانه های نوظهور پرداخته می شود .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

علل رفتار

روانی – تربیتی ( خجالتی بودن )

اجتماعی – الگویی ( پرخاشگری )

زیستی – ارثی ( بیش فعالی )

 

 

 

 

              

 

 

 

                                                                       اجتماعی – الگوئی   (پرخاشگری )

معنممممممممم»»»»ممممممممممممممموی – باورها ( عزت نفس )

 

 

 

 

 

                                            

 

 

 

 

الگوهای تربیتی اولیا

 

الگو

﷐         محبت

   توقع و قاطعیت

بازخورد

نتیجه

سلطه گر= سخت گیر

-

+

اولیاء طلبکار فرزندان بدهکار و مضطرب

عدم اعتماد به نفس فرار

سلطه پذیر = سهل گیر

+

-           

فرزندان طلبکار و تنبل  اولیا بدهکار

عدم اعتماد به نفس پرتوقع و وابسته

خردمند = اقتداری

+

+

رابطه تعاملی ، خودکاری و خودکنترلی بالا

اعتماد به نفس

بی تفاوت = کناره گیر

-

-           

آشوبگر- افت تحصیلی خود کنترلی پایین

عدم خودکنترلی اعتیاد شدید

 

 

 

 

 

 

 

 

لازمه استفادهصحیح از رسانه های نوظهور ، برخورداری از ( سواد رسانه ای ) و شناخت فرصت ها و تهدیدهای ناشی از مواجهه با فضا و محتوای موجود در آن است ، ( خانواده ، سواد رسانه ای، 1392، 20 )

دنیای مدرن امروز ، عصر تنوع ، سرعت ، هیجان و نوآوری است ، و سواد رسانه ای یعنی منفعل نبودن در این دنیا بر اساس آگاهی و توانایی و مهارت ، برای تسلط و مدیریت این رسانه ها می باشد . یعنی در این دریای بزرگ و پرخروش به جای شناوری ، شناگری کنیم و این ممکن نیست مگر ارتقاء توانمندیهای درونی مثل تقویت اراده و اعتماد به نفس و کنترل امیال نفسانی .

آگاهی مصونیت ایجاد می کند ، شناخت خودش دفاع است همانگونه که حضرت امام صادق ( ع ) می فرمایند : العالم بزمانه لاتهجم علیه اللوابس ، ( کسی که آگاه به دوران زندگی خودش باشد ، از هجوم فتنه ها در امان می ماند )

رسانه ها مثل نوعی هیپنوتیزم عمل کرده و با فلج کردن وجدان ، به شکل دهی ضمیرناخودآگاه در جهت اهداف خود می پردازند.

فریب شیطان این است که مفهوم زندگی در ( لذت ) به هرقیمتی می باشد و حتی خودکشی را راهی منطقی برای فرار از رنج القاء می کند . در صورتیکه در نگاه توحیدی ، رنج های عاقلانه، عاشقانه و عارفانه ، بهترین ابزار برای رسیدن روح انسان به تعالی بوده و چنانچه رنج معنا داشته باشد گنج و درد، درس می شود .

یکی از شیوه های مهم در معرفت دینی ، شیوه ( پرهیز) یعنی بازداشتن محدود نفس از بعضی امور دنیایی است . برای اینکه انسان اسیر دنیا نشود نه رهبانیت در اسلام است و نه آزادی بی حد و حصر نه تحریک نفس و نه تعطیل نفس ، نه ممنوعیت و محدودیت مطلق و نه آزاد باش و رهائی مطلق ،بلکه تعدیل تمنا های نفسانی یعنی اینکه انسان هم اسیر دنیا نشود و هم از دنیا برای آرامش و نشاط و تعالی
بهره برداری نماید .

رسانه های نوظهور بخودی خود چیز بدی نیستند ، مهم نحوه استفاده از آنهاست .

آیا شما حاضرید فرزنداتان را که ، هنوز شنا کردن بلد نیست در استخر عمیق یا دریا رها کنید ؟،پس چگونه حاضرید فرزندتان را بدون مهارت و آمادگی لازم در اقیانوس اطلاعات ، تصاویر، فیلم ها و برنامه های مختلف با محتوای گوناگون فرهنگی – اجتماعی رها کنید ؟!

امام حسن مجتبی ( ع ) می فرمایند : در تعجبم از کسی که در غذای جسمش دقت به خرج می دهد ولی در غذای روحش دقت لازم را ندارد .

 

تعدیل

 

 

 

 

 

 

تعطیل

تحریک

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عصر انفجار اطلاعات

عصرحاضر را عصر انقلاب در ارتباطات نام گذارده اند ( عصر انفجار اطلاعات ) ، افراد عصر حاضر دارای اطلاعاتی خیلی بیشتر نسبت به نسل های قبلی می باشند ولی به دلیل ماهیت رسانه که به جای اینکه ابزار باشد ، خود هدف شده ، سبب شده که نسل کنونی در ارتباط دادن بین این اطلاعات ناتوان باشد و در مقابل هرسوالی پاسخ دهد که :( چه ربطی دارد )

توان اطلاعات این نسل بسیار زیادولی توان ارتباط دادن به این اجزا برای رسیدن به یک تصویر و یک حقیقت واحد بسیار اندک شده ، در حقیقت این نسل نمی تواند از یکی بود به یکی نبود ،از محسوسات به معقولات ، از سیر آفاق به سیر انفس و از کثرت به وحدت برسد.

وقتی بودها ، محسوسات ، آفاق و کثرات همگی مجازی باشد نه حقیقی ، امکان ندارد که به نبود و معقول و انفس و وحدت رسید .

در حقیفت ، رسانه که ابزاری تولید شده توسط بشر است به جایی رسیده که همچون افساری برای به بند کشیدن نوع بشر تبدیل شده و این فن آوری ساخته بشر، در صدد نابودی اخلاق در نسل بشربرآمدهاست.

نفش فرهنگ

فرهنگ یک ملت ، هویت او ، اصالت او و نیروی نشاط آور و پیش برنده حیات آتی اوست ، اگر این هویت را از ملتی بگیریم بی ریشه و خودباخته شده و در توفان حوادث روزگار تاب مقاومت نداشته و خواهد شکست .

فرهنگ ، در جهان کنونی یکی از مهمترین مولفه های قدرت و امنیت است ، در دوران کنونی ، پیکار از میدان به اذهان و از پیکان به ابزار فرهنگی تغییر ماهیت داده و حتی فعالیت های اقتصادی به سمت ( صنایع فرهنگی ) سوق پیدا کرده اند .

با توجه به تاثیرشگرف رسانه های نوظهور ( تلفن همراه ، بازیهای رایانه ای ، اینترنت و ماهواره ) در زمینه های زیستی ، شناختی و فرهنگی و اجتماعی خانواده های ایرانی ، شایسته است تا در راستای مدیریت این رسانه ها به ( حساس سازی و هوشیار سازی ) و شناخت و آگاهی بیشتر اقدام شود .

شناخت و آگاهی از هرپدیده ای ، خود زمینه دفاع لازم را فراهم و موجب مصونیت می گردد. شایسته است در خصوص پیامد این پدیده به دو مولفه توجه شود ، اول ( علت ) خارجی ، یعنی نقشه برنامه ریزی شده از جانب تهیه کنندگان و دوم ( دلیل ) داخلی یعنی زمینه های تاثیراین پدیده ، که برنامه ریزی نشده ولی می توان با آگاهی آن را مدیریت نمود .

 

 

پیامد

                                                                               علت = برنامه ریزی شده - خارجی

                                                                        دلیل = غیربرنامه ریزی شده - داخلی

 

فرهنگ ،

زیرساخت رفتارهای اجتماعی است و تربیت تدریجی فرهنگی باعث ایجاد هویت های جدید و به دنبال آن ، سبک های زندگی جدید می شود .

امروزه ، رسانه های نوظهور ، همچون لوبیای سحرآمیز ، رشدی بسیار سریع کرده و این فن آوریافسونگر در تمامی ابعاد زندگی بشری حضور و ظهور جدی پیدا کرده و از موثرترین عوامل در شکل گیری شخصیت و افکار انسان ها شده است .

فرهنگ ، اساس خوشبختی و سعادت یا بدبختی و انحطاط جوامع انسانی است ، امروزه ، زبان تصویر بسیار گویاتر و جذاب تر از زبان کلمات است و از زبان سخن و نصیحت گویا تر شده .

فرهنگ ، برای جامعه مثل اعصاب برای بدن است ، چنانچه فرهنگ جامعه ای بیمار و ناسالم شد ، کم کم تمام اعضای جامعه دچار مشکل و بیماری خواهند شد .

می گویند روزی حقیقت و دروغ با هم در راهی می رفتند، به برکه ی آبی رسیدند ، دروغ به حقیقت گفت : خوب است لباسهای خود را درآورده و تنی به آب بزنیم ، حقیقت صادقانه لباسهایش را درآورد تا وارد آب شود ، ناگهان دروغ لباسهای حقیقت را برداشت و گریخت ، از آن زمان دروغ در لباس حقیقت خود را ظاهرمی کند . (موثرترین فریب ، حالتی است که در آن اندکی حقیقت وجود داشته باشد.)

فرهنگ بیگانه برای نفوذ و تاثیر در جامعه ایران ابتدا با ایجاد جذابیت و اقناع و ارسال پیامهای سفید به جذب مخاطب خویش می پردازد و سپس در پس پرده ظاهر مقبول به ترویج و اشاعه فرهنگ خود بصورت غیرمستقیم و با پیام های خاکستری می پردازد ، فهم و شناخت این حقیقت نیاز به آگاهی و بصیرت دارد .

تهدید ، یعنی هرچیزی که امنیت انسان را بهم بریزد و فرصت ، یعنی هر چیزی که امنیت بیگانه را بهم بریزد و هنر ، یعنی شناخت تهدید و تبدیل آن به فرصت می باشد.

 

تهدید ( از بیرون )                                             آسیب پذیری ( از درون )

امنیت

 

 

 

 

 

عامل جدید تربیتی

 

فن آوری های سخت ، ریشه در علوم طبیعی و فیزیکی دارند ، درحالیکه فن آوری های نرم ، ریشه در علوم غیرطبیعی ( علوم انسانی ، هنر و ... ) دارند و حوزه اقدامات آنها دنیای فکر و ذهن انسانهاست .

در گذشته نه چندان دور ، سه عامل مهم در تربیت کودکان و نوجوانان مادخیل بودند ، امروز بعد چهارمی بنام
( رسانه ) به این سه عامل اضافه شده ، بطوریکه از نظر اجتماعی و الگویی تاثیر تربیتی بیشتری روی فرزندانمان دارد .

 

 

 

مربیان

مربیان

رسانه

فرزندان

اولیاء

اولیاء

فرزندان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گسل نسلی

در فضای شتابزا و بحران زده ی زندگی امروز بشر ، دستاورهای بشری همچون جریان پرفشار آبشاری مرتفع است که سرعت ریزش آن ، فرصت برداشتن جرعه ای از آن را بدست نمی دهد ( تاثیررسانه ها – احمدی )

شاید بتوان گفت در این عصر ، پیشرفت های انسان در هاله ای از تناقص معنا می شود ، چون این پیشرفت ها موجب تغییر هویت و سبک زندگی ناسالم شده .

فناوری انسان همچون شمشیری دولبه هستند یعنی هم فرصت و هم تهدید می باشند هم سازنده و هم تخریب کننده ، هم توسعه دهنده ذهن است و هم اسیرکننده آن و موجب گسل نسلی گردیده .

هم می تواند دانشگاهی عظیم برای ارتقای سطح دینی ، معنوی ، اخلاقی و علمی در جامعه و خانواده ها باشد و هم می تواند مروج اباحه گری ، هنجارشکنی ، شهوت پرستی ، خشونت ، خیانت ، فساد وفحشاو در نهایت موجب انحطاط جامعه شود .

فرهنگ که اساس خوش بختی و سعادت یا بدبختی و زوال جامع است ، کاملاً از این رسانه های فراگیر متاثر شده ، بنابراین ، شیوه و نوع تعامل با این پدیده خطیر و استفاده به جا و صحیح از آن در راستای پیشرفت مادی و معنوی جامعه اسلامی ایران از دغدغه های اصلی دلسوزان و متولیان معنوی ، فرهنگی و سیاسی جامعه اسلامی شده .

 

 

علائم گسل نسلی

کاهش ارتباط کلامی دو نسل

زیاد شدن فاصله اطلاعاتی دو نسل

تاثیر بیشتر تربیتی رسانه ها

تنوع طلبی عامیانه

فقدان دانش و تربیت تخصصی والدین

 

 

 

 

آسیب های ناشی از اینترنت

-         افترا و آزار و اذیت

-         کلاهبرداری و آتوگیری

-         پخش ویروس

-         اعتیاد اینترنتی

-         انتشارتصاویر مستهجن یا فجیع

-         ایجاد روابط ناسالم ( از طریق چت روم ها )

-         ترویج عقاید نادرست ، غیراخلاقی و خشن

-         ایجاد روحیه خشونت گرایی

-         ایجاد ناهنجاری های فرهنگی و تغییرارزشها

-         ایجاد ناهنجاری های اجتماعی جدید

-         بروز عوارض روحی و روانی ( احساس گناه – وسواس – اضطراب و ... )

-         ایجاد بحران هویت ( استحاله ) تغییرماهیت و خودفراموشی

-         بی هویتی و سردرگمی و گمگشتگی باعث انزوا – فریب و درگیری با خود می شود.

-         شادی های ناپایدار و موقتی باعث نوعی ملال و افسردگی و احساس پوچی می شود.

-         بی هویتی باعث ناشنوایی روانی و عدم درک احساسات دیگران و درنتیجه رشد تفکر همه یا هیچ، نتیجه گرایی و بی حوصله گی، اضطراب دائمی و عدم لذت و رضایت از زندگی می شود و موجب تنهایی و بیماری فرد می گردد.

 

 

پیامدهای منفی رسانه های نوظهور

-         القاء اعتقاد به ( شانس ) به جای اعتقاد به شایستگی ها و انتخاب ها

-         اعتقاد به جادو و جنبل ( دوری از تعقل و افتادن به ورطه خیال پردازی )

-         تمرکز برروی قدرت و ثروت ( به جای کرامت و فضیلت و ایثار و دانایی )

-         تحریف فلسفه حقیقی به زندگی ( توانا بود هرکه دارا بود )

-         ایجاد انگیزه عشق به قدرت و ثروت ( به جای علاقه به قدرت عشق در زندگی )

-         القاء شناخت فمینیستی که ( دخترو پسرباهم هیچ تفاوتی ندارند )

-         مجاورت تمام صحنه ها با سازو آواز غنا ( القا اینکه زندگی بدون موسیقی مطرب امکان ندارد )

-         عادی سازی رابطه غیرمتعارف با جنس مخالف ( جایگزینی هوس به جای عشق )

-         عادی سازی بی بند باری و خیانت ( ترویج عشق های مثلثی و .... )

-         نهادینه شدن این پیام ها و در نهایت تخریب نهاد مقدس خانواده

-         قداست زدایی ؛ اباحه گری و ایجاد بدبینی و شبه افکنی درباورهای فرهنگی و دینی

پیام نهایی اینکه : انسان آفریده شده که همه لذت ها را به هرطریق ممکن ببرد و کاری به پیامدها و تبعات و اخلاق و قیامت ندارد .

ترویج فلسفه اصالت لذت

امروزه تاثیر بازی های رایانه ای برروی کودکان و نوجوانان بیشتر از تاثیر تلویزیون و سینماست

سه دیدگاه فلسفی امروز در دنیا رایج است :

-         دیدگاه فلسفی شرق با اصالت رنج

-         دیدگاه فلسفی غرب با اصالت لذت

-         دیدگاه فلسفی اسلامی با اصالت کمال

زادگاه بازیهای رایانه ای در غرب می باشد و به تبع تفکر فلسفی حاکم ، در بازیهای رایانه ای اصالت با لذت است ، جایزه هایی که کودک و نوجوان به هنگام برنده شدن در بازی دریافت می کند ، عبارتند از : پول ( ثروت ) ، وسایل جنگی ( قدرت ) ، امکان کشتاربیشتر ( خشونت ) و رقابت و تسلط و کشورگشایی و برای رسیدن به این اهداف هم ، همه جور رفتار و وسیله توجیه می شوند .

یعنی ایجاد و ولع و عشق به ثروت و قدرت و رقابت به جای رفاقت و فهم قدرت عشق .

اساس بازی ها ( آنارشیست ) و هرج و مرج می باشد .

 

دیدگاه های فلسفی

اصالت کمال اسلامی

اصالت رنج شرقی

اصالت لذت غربی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

که نتیجه اش ، تضعیف اخلاق و ارزشها ، تضعیف استحکام خانواده ها ، تضعیف باورهای انسانی و دینی و شوق به بیراهه رفتن می باشد .

در بازی ها ، کودکان و نوجوانان با شخصیت ها و قهرمانان بازی همذات پنداری کرده و از آنها الگو می گیرند و ناخودآگاه سبک زندگی آنان را انتخاب می کنند .

با ایجاد محدودیت های قانونی مصونیت ایجاد نمی شود .

رده بندی سنی بازیها در ایران که توسط بنیاد ملی بازیهای رایانه ای ( اسرا ) ایجاد شده و کار بسیار پسندیده ای است ، چنانچه با فرهنگ سازی همراه نشود ، تاثیرکمتری خواهد داشت . بهترین روش ایجاد مصونیت ، فرهنگ سازی ، دانش افزایی و رشد بصیرت می باشد .

هراختراعی به 100% نیرو نیاز دارد ، 1نفر اختراع کند و 99 نفر فرهنگ سازی نمایند .

برای مقابله و مدیریت پدیده های غیرفرهنگی باید بیشتر فعالیت فرهنگی کرد نه اقدام انتظامی

در حوزه کودک و نوجوان بیش از 250 کانال ماهواره ای در ایران قابل دریافت است که به فرهنگ سازی ارزش های مادی در ذهن کودکان ایرانی می پردازند و آنان را شیفته زندگی غربی می کنند

زندگی با الگو به سبک فیلم ها

این فیلم ها و بازی ها همچون ( اسب تراوا ) با ورود به خانواده های ایرانی ، به ظاهر بی موضع ولی در حقیقت در جهت دستکاری افکار عمومی و ارزشها عمل می کنند و این تاثیر باعث دگرگونی در اندیشه ها ، عواطف ، علایق ، سلایق ، عادات و آداب آنها می شود .

یادآور می شود که رسانه های جدید همچون شمشیر دولبه می باشند ، هم باعث فرهیختگی جامعه با پدیده های فرهنگی نو و هم باعث انهدام فرهنگی می شوند با پدیدهای غیرفرهنگی در پوشش فرهنگی .

هزینه                               سود

سلامت

 

 

 

 

با توجه به تمام هزینه هایی که در ارتباط با رسانه های نوظهور می پردازیم ، چقدر سود ( آرامش و سلامت ) نصیبمان می شود ؟

 

از نظرمردم شناسی ، تاثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی ( به ویژه رسانه ها ) برروی کودکان و نوجوانان بیشتر از خانواده هاست .

امروزه ، با ظهور فناوری های جدید ارتباطی مرزها و دیوارها برداشته شده و دسترسی به دانش برای همکان ممکن گردیده است . در عین حال ، افکار و رفتار ها و الگوها بیشتر تابع رسانه های نوظهور می باشد .

تغییرنقش ها به خصوص برای زنان و اشتغال آنها در خارج از منزل باعث شده که آنها زمان کمتری را با فرزندان بگذرانند و تاثیر رسانه ها جدید را مضاعف نمایند .

رسانه ها در ابعاد مختلفی در زندگی انسانها ایفا نقش می کنند رسانه ها ابزار سرگرمی ، تفریح و تعلیم و تربیت و تحولات اجتماعی شده اند .

در زمینه تعلیم و تربیت رسانه ها نقشی نامرعی و غیرمستقیم دارند ، والدین ، بازیهای رایانه ای را به عنوان تفریح برای فرزندانشان خریداری می کنند ، غافل از اینکه این معلم نامرعی تاثیری بیشتر از خود اولیا بر شخصیت و منش فرزندانشان دارند .

پرداختن زمان زیادی به رسانه ها باعث ، کاهش فضای گفت و گوی میان اعضای خانواده و در نتیجه افزایش فرد گرایی ، کاهش جمع گرایی ، ناشنوایی روانی ، کم حوصلگی ، شکاف نسلی و سقوط ارزشهای اخلاقی و کم بها شدن خانواده ها می شود .

پیامدهای ( اعتیاد به بازیهای رایانه ای )

-         بیشتر به بازیهای چند نفره تعلق دارند .( بازیهای شبکه ای )

-         ضعف بینایی ، رایج ترین مشکلات است که در نوجوانی بروز پیدا می کند .

-         بدلیل کاهش تمرکز ، افت تحصیلی در کودکان ، نوجوانان و دانشجویان مشاهده می شود .

-         به دلیل وجود صحنه های خشن کشت و کشتار، شکنجه انسانها و بدرفتاری جنسی و استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر، عادی سازی امور غیرفرهنگی و به تبع آن مشکلات روحی و روانی ایجاد می شود .

-         بازی بازها ، خود فاعل در این بازیها هستند و به دلیل همذات پنداری احتمال انجام خشونت های اجتماعی در آنها بیشتر است .

-         مهم ترین پیامدهای اعتیاد به اینترنت و بازیهای رایانه ای با توجه به شدت آن ، عبارتند از : اختلال افسردگی ، گوشه گیری و انزوا ، انزوای اجتماعی ، اختلال در میزان و زمان خواب ، خستگی بیش از حد ، عدم تمرکز از دست دادن فرصت های شغلی ، استرس و فشارهای روانی ، مختل شدن کار و فعالیت روزانه ، اختلافات خانوادگی ، مشکلات جسمی ، افزایش بی اعتمادی بین همسران و عدم صداقت ، خصومت و بلوغ زودرس احساس تنهایی ، تنبلی و چاقی و احساس بی ارزشی و تهی بودن
و ....

 

آسیب های اجتماعی دورانی و مرتبط به هم هستند .


 

اجتماعی

روانی

 

شناختی

جسمی

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

دوران گذار

از اوقات فراغت می توان به عنوان مناسب ترین زمینه اصلاح بسیاری از اختلالات رفتاری نظیر پرخاشگری ، افسردگی ، اضطراب و کمرویی و ... بهره گرفت .

همچنین در غالب موارد، انحرافات اخلاقی و آسیب های اجتماعی با اوقات فراغت مدیریت نشده دانش آموزان هم بستگی مستقیمی دارد .

پس از روانشناس انسان گرا آقای آبراهام مزلو و مثلث معروف طبقه بندی نیازهایش ، روانشناس دیگری به نام آقای آلفردجی اعلام کرد که مهمترین نیاز بشر( ارتباط ) است و آقای مازلو به این نیاز توجه نکرده است .

حقیقت این است که به دلیل گذار جامعه ایرانی از سنت مدرنیته ، پیامدهایی دامنگیر جامعه ما شده از قبیل تبدیل خانواده گسترده به خانواده هسته ای ، اشتغال زیاد اولیاء و کم حوصلگی ، دگرگونی ارزشها و شکاف نسلی و همچنانکه در خانواده خیلی شلوغ فرزندان احساس تنهایی می کردند ، در خانواده تک فرزند نیز این احساس تنهایی به طور مضاعف دیده می شود که حاصلش ، عدم کنترل خشم ، پرتوقعی و کم تحملی – درگیری با خود و حتی افسردگی است .

متاسفانه امروزه شاهد عدم ابراز عاطفه از سوی همسران به یکدیگر ، عدم ابراز محبت به فرزندان از سوی اولیا ء و عدم احترام به اولیا از سوی فرزندان می باشیم.

 

بزرگسالی ، فرزند کودکی است    

یعنی دوران کودکی تاثیر زیادی در شکل گیری شخصیت افراد بزرگسال دارد . اولیاء سالار یا جان نثار باعث می شوند تا مردانی تحقیر کننده و تهدید و تنبیه به وجود آیند . ( اهمیت دوران کودکی و روش فرزند پروری )

ما برای تربیت فرزندانمان نیاز به علم و معرفت داریم و علم یعنی هرگلی نیاز به آب و غذاو نور دارد .

و معرفت یعتی هرگلی نیاز به چه مقدار آب و غذا و نور دارد .

تربیت کردن یعنی انتخاب بهترین روش و مناسب ترین راه برای هر استعدادی و باغبانی یعنی فهم درست زمان انتقال به موقع گل از گلدان به باغ ، از خانه به مدرسه و از وابستگی به استقلال و در خصوص رسانه ها به این نکته مهم در تربیت توجه ویژه ای باید گردد.

بذر تربیت در خانه کاشته می شود ، در مدرسه رشد می کند و در جامعه درو می شود.

نکته مهم این است که ( بچه ها به چشم هایشان بیشتر اعتماد دارند تا گوش ها و آنها شبیه الگو های محبوب می شوند و نه شبیه آنچه می گوئیم یا آنچه می خواهیم ) .

 

 

زمینه گرایش به آسیب های اجتماعی

محیط آشفته ی خانوادگی

افراد خجالتی

عدم اعتماد به نفس

افرادعقل کل

ارتباطات کم رنگ عاطفی

نابرابری های اجتماعی و اقتصادی

 

 

 

آسیب های بازیهای رایانه ای

در صورتیکه فاصله کار بر صفحه نمایش کمتر یا بیشتر از 75-45 سانتی متر باشد باعث آسیب به بینایی ، سردرد ، آبریزش چشم و تاری دید می شود . اولین و مهمترین آسیب جسمی به چشم ها وارد می شود.

-         آسیب به ستون فقرات و آرنج دست در صورتیکه به صندلی تکیه ندهند ، یا آرنج را از روی میز بردارند.

-         خستگی مفرط ، بازی افراطی و طولانی گاهی منجر به مرگ می شود.

-         عدم تمرکز ، به دلیل اشتغال ذهنی به بازی ها و در نتیجه افت عملکرد به ویژه عملکرد تحصیلی ( بازی پراوین )

-         بلوغ زودرس با بعضی از بازیها مثل ( باربی ) ( عروسک های باردار)

-         تغییر ذائقه و سلیقه و ملاک و ارزش ها ( بازی سیندرلا – رافونزه - گیسو کمند ) باربی ها اولیه ظاهری معصومانه داشتند . در حال حاضر مطابق با آخرین مدلهای روز آمریکا و اروپا طراحی می شوند.)

-         اباحه گری ، یعنی مباح سازی و عادی سازی محرمات و مکروهات

-         فراگیری عبارت های رکیک به صورت ناخودآگاه و غیرمستقیم

-         در صورت استفاده از ماهواره ، کودکان از دوره جنینی تحت تاثیر امواج رسانه ای قرار می گیرند

-         پروفسور جرج گرنبر می گوید : کودکان هرچه بیشتر برنامه های خشن را تماشا کنند ، خشونت را آسان تر می پذیرند.

-         میلت و همکارانش ( 1997) معتقدند : بازیهای رایانه ای ، ویدئویی و اینترنتی ، به مثابه ( کشیدن ماشه ی صرع ) است . وقتی فرد به میزان زیادی به صفحه نمایشگر نگاه می کند ، امواجی که از صفحه ی نمایشگر ساطع می شوند ، بر امواج مغزی فرد غلبه می کنند و او را دچار حالت صرع می کنند ( تاثیررسانه ها – احمدی )

-         میلت و همکاران : همبستگی مثبتی بین بازیهای رقابت آمیز و اضطراب وجود دارد . و در درازمدت روی افراد مستعد تیک های عصبی و حملات تشنجی اثرات سوء دارد .

-         در اکثر بازیها جنبه های مثبتی نظیر ؛ خلاقیت ، تفکر سازنده ، خودانگیختگی ، نمادسازی و جست و جو توسط بازیکن امکان بروز ندارد ، زیرا همه چیز از قبل و به وسیله برنامه ی رایانه ای تعیین شده است ( تاثیررسانه ها – احمدی )

 

 

نقش والدین در پیشگیری از آسیب های اجتماعی

شناخت بیشتر

افزایش مهارت های تربیتی

ارتباط موثر با فرزندان

عدم تحمیل عقاید به فرزندان

آگاه کردن فرزندان

غنی سازی اوقات فراغت

تشویق رفتار های مثبت فرزندان

 

 

صاحب نظران غربی

انحطاط اخلاقی در غرب نتیجه ترویج مکتبهای : اومانیسم ( انسان مداری ) لیبرالیسم ( آزادی بی حدو مرز ) و نهیلیسم ( پوچ گرایی ) می باشد .

رشد تکنولوژیکی غرب باعث رشد و تسلط فرهنگی آنها شده است .

انسان غربی ( غریبه با خدا ) بنام آزادی در دریایی پریده که در حقیقت با تلاقی بیش نیست ، نه می تواند شنا کند و نه می تواند بیرون بیاید.

قدرت نرم شیطان در قالب رسانه های نوظهور با ایجاد جذابیت و اقناع ، توان شکل دهی به ذهن ها و ساختن واقعیت را دارند . در این خصوص مارشال مک لوهان ، صاحب نظریه دهکده جهانی می گوید:

رسانه های جدید، کاملا به حساب همه ی ما رسیده اند، پیامدهای شخصی ، سیاسی ، اقتصادی ، زیبایی شناسی ، روان شناسی ، اخلاقی ، وجدانی و اجتماعی آنها به قدری فراگیر است که هیچ بخشی از زندگی ما را دست نخورده و بدون تغییر و ثابت باقی نگذاشته اند . ( فرهنگ های دیجیتال ، کلن گریبر. رویستون مارتین ،1390، 353 )

همچنین سیمونس ( مخترع چت روم ) می گوید : چت کردن در دنیای امروز ما مثل راه رفتن یک آدم خوش برو رو بر روی یک دیواری است که پنجاه متر ارتفاع دارد .(همان منبع ، 357 )

چت روم باعث تشکیل زندگی دوم ، آغاز دلسردی و بی وفایی ها در خانواده و موجببه مخاطره افتادن زندگی اول می شود که نتیجه اش می شود ، بیوه های اینترنتی ( متاهل های بیوه !)

در چت روم ها به دلیل مجازی بودن فضا و غیرصادقانه بودن اطلاعات ، امکان فریب بالاست و باعث آثار شیست اخلاقی می شود .

تهدیدات اصلی امنیت جوامع انسانی ، تهدیدات درونی ( رذایل اخلاقی ) است و مبارزه با تهدیدات درونی مقدمه مبارزه با تهدیدات بیرونی است .

در زمین بازی که رقیب طراحی می کند ، همیشه بازنده شمایید .

فضای آزاد و شادی که رسانه ها برای جامعه ما ترسیم می کنند . ، تابلو دلفریبی است که رنگ و نقش بادوامی ندارد و فقط ظاهر واقعیت است . ولی انحطاط و نابسامانی های پنهان خانوادگی و اجتماعی و اقتصادی هیچگاه در آن به نمایش در نمی آید .

نیمه پنهان

در نیمه پنهان و غیرمحسوس رسانه های نوپدید ، رسانه هایی مثل شبکه های تلویزیونی ماهواره ای خانوادگی ، در جهت دستکاری اعتقادات عمل کرده و بسیاری از ارزشهای اخلاقی جامعه را به چالش می کشند.

القائاتی مثل : عادی سازی خیانت ، دوستی های غیرمتعارف ، بی تفاوتی فرهنگی ، عشق ها و رابطه های خانوادگی مثلثی و مربعی ، فرزندان نامشروع ، سقط جنین و ...

که نتیجه اش : رشد رفتارهای ضد اجتماعی ، تزلزل پیوندهای خانوادگی ، از بین رفتن تعهدات خانوادگی ، ایجاد روابط غیراز همسر، کوتاه شدن عمر ازدواج و رشد آمار طلاق و تخریب نهاد مقدس خانواده می باشد.
این تراژدی تبدیل خانواده به خوابگاه و خانه به مسافرخانه ، نیاز توجه به آسیب شناسی این پدیده های اجتماعی را دوچندان می کند زیرا آسیب شناسی مقدمه آسیب زدایی و شناخت مسئله ، پیش نیاز حل مسئله می باشد .

آسیب های اجتماعی

قدیمی ( موامخدر)

نوظهور

بازیهای رایانه ای غیرمتعارف

دوستی و ازدواج اینترنتی

فریب در فضای چت روم

اعتیاد رایانه ای

الگوها ، مدها و آسیب های ارزشی م

و .................

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

توصیه ها

-         دیدن بازیهای رایانه ای برای کودکان زیر 3 سال ( ممنوع ) است .

-         دیدن بازیهای رایانه ای برای کودکان زیر 6-3 سال ( حداکثر 1 ساعت ) درروز

-         دیدن بازیهای رایانه ای نوجوانان ( حداکثر 2 ساعت ) درروز

-         رایانه مثل ( تلفن ) یک وسیله عمومی تلقی و در محلی باشد که قابل دسترس همه افراد خانواده باشد ( نظارت )

-         اولیاء هنگام بازی کودکان در کنار آنها قراربگیرندو با آنها بازی کنند ( مراقبت )

-         ارتقاء سواد رایانه ای اولیا ( کنترل )

-         روآوردن به بازیهای گروهی واقعی جهت رشد اجتماعی فرزندان ( مدیریت )

-         سفرهای خانوادگی به دامان طبیعت ( جهت ایجاد تعلقات اجتماعی با بستگان )

-         غنی سازی اوقات فراغت فرزندان با کلاسهای فرهنگی – هنری و ورزشی

-         تشکیل جلسات گروهی و خانوادگی جهت ارتباطات بین فردی و چهره به چهره

-         تقویت فرهنگ کتابخوانی و وارد کردن کتاب در سبد هزینه زندگی

-         افزایش میزان گفت و گوهای داخل خانواده ( تشکیل جلسات خانوادگی )

-         رویکرد به تربیت متعادل در فرزند پروری ( نه سخت گیرانه و نه سهل گیرانه )

-         تعیین قواعد و قوانینی جهت استفاده از رسانه ها و قاطعیت و هماهنگی در اجرای آنها

-         برای انتخاب نوع بازیها می توان از سامانه اسرابه شماره 20000700 استعلام نمود

-         بازیهایی که فرصت پیروزی به کودکان می دهند ، مناسب ترند.

-         بازیهایی که باعث می شوند 2 یا 3 بازیکن در آنها بازی کنند جهت اجتماعی شدن فرزندان ، مفیدترند.

-         رسانه های جمعی را بهانه ای برای سرگرمی خانوادگی تبدیل کنید تا فرصت صحبت و گفتگو با فرزندانتان فراهم گردد.

-         فرزندان را تشویق کنید تا درباره پیام هایی که رسانه ها می دهند نظر دهند ، سوال بپرسند و با شما مباحثه کنند تا مشخص شود ، چه تاثیراتی بر ذهن آنان گذاشته .

-         اولیاء نقش مشاور داشته باشند نه فقط نصیحت کننده

-         به فرزندانتان یادآوری کنید که صحنه های فیلم ها غیرواقعی است و نباید آنها را الگو قرار داد .

-         با ابراز محبت متعادل خانه قرارگاه باشد نه فرارگاه فرزندان

-         می توان از بازیهایی استفاده کرد که امکان right در آنها باشد ، به طوریکه بتوان رقیب رایانه ای را در زمان لازم خنثی کرد.

-         چنانچه بازی را save کنیم ، برای راه اندازی بعدی ، بازی از ادامه شروع می شود.

-         تقویت فرهنگ صله رحم و تجمعات خانوادگی در قالب هیات های فامیلی

-         تقویت مهارت همدلی ( هم حسی ) و شنیدن فعال و موثر در خانواده

-         تخلیه هیجانات منفی فرزندان با ورزش ، تا کمتر سراغ بازیهای خشن بروند

-         عدم افراط و تفریط در رفت و آمدهای فامیلی

-         رعایت حریم های اخلاقی در مهمان ها

-         تعریف سایت های ممنوع ( قرمز) ، محدود ( زرد) ، آزاد( سبز) برای نوجوانان

-         استفاده از آنتی ویروس های قوی جهت جلوگیری از نفوذ افراد غریبه

-         تعمیر و در اختیار گذاشتن لیستی از سایت های مناسب

-         گاهی بطور ناگهانی موبایل فرزندانتان را به بهانه خرابی تلفن خود قرض بگیرید

-         اطلاعات خود را با فرزندانتان به اشتراک گذارید تا او هم اطلاعات گوشی اش را به شما نشان دهد

-         بطور مستقیم گوشی فرزندتان را نگردید

-         از یک فرد جایگزین در فامیل جهت برقراری ارتباط دوستانه با گوشی تلفن همراه با فرزندتان استفاده کنید .

-         بهره برداری از فرصت هایی مانند ماه رمضان و ماه محرم ، جهت پرورش عزت نفس و احساس خود ارزشمندی در کودکان و نوجوانان بعنوان واکنشی پیشگیری کننده و محافظ در برابر ناشایستگی های اخلاقی و اجتماعی رسانه های نوپدید و تنظیم کردن آنتن ها و گیرنده های درونی انسان

-         ایجاد پیوندهای عاطفی با فرزندان که زمینه ساز فضای روانی جمعیت رسیدن به انسجام و تعلقات خانوادگی می باشد به منظور افزایش جمع گرایی و کاهش فردگرایی

-         احترام به فرزندان با همدلی و هم حسی و پذیرش آنها جهت جلب اعتماد ، احساس تعلق و قبول ارزشهای انسانی اولیاء

-         تعدیدل استفاده از رسانه ها با تعیین برنامه زمان بندی شده توافقی برای استفاده از آنها

-         ترغیب فرزندان به ورزش به ویژه ورزش های گروهی جهت ایجاد ارزشهایی مثل مسئولیت پذیری – انجام فعالیت گروهی – سازگاری جمعی – وفاداری و قانون پذیری – ایجاد امنیت عاطفی برای مواجهه با فشارهای روانی و ایجاد نگاه مثبت به زندگی

-         کودکان بدون حضور و تایید شما اجازه ورود به اتاق های چت را نداشته باشند

-         به کودکان بگویید که کمترین صداقت در اتاق های چت وجود دارد بنابراین با افرادی که از این طریق آشنا می شوند بدون اطلاع شما قرار ملاقات نگذارند.

-         به آنها بگویید که خطر اتاق های گفت و گو به مراتب بیشتر از سایت های غیراخلاقی است

-         به برچسب روی بازی ها که با حروف ( M-E-T-AO-EC- ESRB- RP) مشخص می شوند ، توجه کنید این علائم ، طبقه بندی بازی ها را برحسب محتوا و سن نشان می دهند.

-         معانی علائم طبقه بندی شده روی بازی ها رایانه ای برحسب محتوا و سن عبارتند از :

E- همه می توانند استفاده کنند .

EC- بالای 3 سال می توانند استفاده کنند.

E10- افراد بالای 10 سال می توانند استفاده کنند.

M- افراد بالای 17 سال می توانند استفاده کنند.

AO- افراد بزرگسال می توانند استفاده کنند .

RP- هنوز بررسی نشده و گروه سنی اش مشخص نشده .

توصیه های پیشگیرانه از آسیب های جسمی :

-         هنگام کار با رایانه بالاتنه بدن را عمودی نگه دارید نه خمیده

-         کف صندلی سفت باشد تا ستون مهره ها دچار انحراف جانبی نشود

-         سرتان کمی بالاتر از صفحه رایانه باشد تا از بالا به صفحه نگاه کنید

-         پلک زدن را فراموش نکنید تا دچار خشکی و قرمزی چشم نشوید .

-         بعد از هرساعت استفاده از رایانه چند دقیقه به چشم هایتان استراحت دهید

-         بهتراست از مچ دست در امتداد محور ساعد باشد

-         در صورت بروزگزگز و کرختی و درد و سوزش در انگشتان و مچ و ساعد؛ به مچ تان استراحت دهید .

-         به تناوب از نرمش و حرکات کششی سرو گردن استفاده کنید .

( حمیدیان ، 1387، ل 13 )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع :

 

-         خانواده ، سواد رسانه ای و رسانه های دیجیتال

سید محسن میربهرسی – محمد صادق افراسیابی – ناشرخبرگزاری پارس 1392

-         مدیریت مصرف رسانه های نوظهور

مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران 1390 سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

-         فرهنگ های دیجیتال ( گلن کریبر- رویستون مارتین )

ترجمه مرضیه وحدانی – نشرساقی 1390

-         اعتیاد به اینترنت و موبایل

دکتر فرود حمیدیان – نشرقطره 1387

-         نوجوانان در اینترنت ( کیت ای . شرودر) ترجمه فرناز فرود

موسسه انتشارات صابرین

-         مقاله ( تاثیر رسانه های جدید بر سلامت روانی دانش آموزان )

شهین احمدی – ماهنامه مشاور مدرسه 1385


ارسال دیدگاه
دیدگاه شما بعد از تایید در قسمت نظرات نمایش داده خواهد شد.
لطفا نام را وارد نمایید.
لطفا متن دیدگاه را وارد نمایید.