دوستی دختر و پسر

تعاريف و مفاهيم

مقصود از روابط دختر و پسر:

مراد از روابط دختر و پسر، رابطه‌اي است که خود رابطه، هدف است و مقدمه‌ي چيز ديگري نيست. رابطه‌اي که خود رابطه هدف نيست، مثل رابطه‌ي خويشاوندي، رابطه‌ي علمي، رابطه‌ي شغلي، رابطه‌ي اقتصادي بين دختر و پسر در اين مقال مورد توجه قرار ندارد.

ويژگيهاي روابط دختر و پسر، در زمانيکه خود رابطه هدف باشد:

1- در اين رابطه جنسيت طرفين موضوعيت دارد، يعني نگاه آن دو به هم جنسيتي است.

2- در اين رابطه، احساسات و عواطف طرفين، حرف اصلي را مي‌زند.

3- در اين رابطه يک هم‌تنيدگي بين غريزه‌ي جنسي و قواي عاطفي وجود دارد و تفکيک آن دو در بسياري از مواقع امکان‌پذير نيست.

بنابراين مقصد از «رابطه» و دوستي دختر و پسر،رابطه‌اي گرم و صميمانه و اغلب پنهاني است که احساسات و عواطف طرفين در اين ارتباط، دخالت‌هاي جدي دارد.

ديدگاه‌هاي گوناگون درباره‌ي رابطه‌ي دختر و پسر

الف-ديدگاه افراطي

در اين نگرش هرگونه ارتباطي با جنس مخالف، آزاد و بدون مانع است.(رويکرد ليبراليستي)

فرويد و پيروان وي مدعي هستند که اخلاق جنسي کهن، براساس محدوديت و ممنوعيت است و تمام مشکلات بشر به‌دليل ممنوعيت‌ها و محروميت‌ها، ترس‌ها و وحشت‌هاي ناشي از اين ممنوعيت‌هاست که در ضمير باطن بشر جايگزين شده است.

برترانه راسل: همين مطلب را اساس قرار مي‌دهد و در کتاب «جهاني که من مي‌شناسم» مي‌گويد: اگر از انجام عملي (رفتار جنسي) زياني متوجه ديگران نشود، دليلي نداريم که ارتکاب آن را محکوم کنيم.

ب- ديدگاه تفريطي

بر پايه‌ي اين رويکرد هرگونه ارتباط و پيوند با جنس مخالف، مردود و مورد نکوهش مي‌باشد. اين ديدگاه نقطه‌ي مقابل ديدگاه افراطي است.

ج- ديدگاه اعتدالي

براساس اين ديدگاه، نه آزادي مطلق و رها شده پذيرفته است، نه محدوديت وضع هر گونه رابطه، بلکه ارتباط دو جنس مخالف در يک چارچوب(cnteat) مشخص تعريف شده است.

ارتباط مجاز

ارتباطي است که حداقلي، بدور از هر گونه انگيزه‌ي شهوي و عاطفي و رابطه‌اي که در آن نفس رابطه مقصود نباشد و نگاه دو جنس به هم نگاه انساني باشد نه نگاه جنسيتي. ديدگاه اسلام ناظر بر نگاه سوم يعني ديدگاه اعتدالي است.

پاسخ به سؤال در اين خصوص:

آيا ممنوع بودن ارتباط دختر و پسر موجب عدم شناخت قبل از ازدواج و سرانجام جدايي نمي‌گردد؟

پاسخ: شناخت صحيح و مطابق با واقع بنيان زندگي مشترک بوده و طبق آموزه‌هاي اين دختر و پسر اگر تصميم جدي بر ازدواج دارند مي‌توانند قبل از عقد نسبت به وضعيت ظاهري و خصوصيات اخلاقي و انتظارات زندگي آينده با رعايت شرايط زير شناخت بدست آورند.

1- در شناخت صرفأ پيام‌هاي شناختي مبادله گردد و از خوش و بش و گل گفتن و گل شنيدن پرهيز گردد.

2- از طرق ديگري غير از شناخت مستقيم مثل بهره‌گيري از فرد مورد اعتماد و آگاه و مصلحت‌انديش استفاده نمود و از گفتگوهاي طولاني و دو نفره‌ي آميخته با عشق‌ورزي و محبت پرهيز گردد.

3- در صورت ضرورت ارتباط مستقيم ديداري، موضوع و سؤالات بصورت جزئي معين و روشن گردد.

4- مدت زمان جلسه ديداري نبايد طولاني باشد.

5- چون هدف کسب آگاهي از يکديگر است، حضور فرد ثالث که نقاط پنهان و مبهم گفتگو را به طرفين گوشزد کند ضروري است، چون فضاي خلوت دو نامحرم جايگاه نفوذ شيطان است. پنهان از نظاره‌ي ديگران به ارتباط ديداري اقدام نگردد، زيرا اگر فضا به شهوت و عشق آلوده گردد، چشم عقل کور مي‌شود و ديگر نمي‌توان به آگاهي درست و دقيق دست يافت.(1)

سؤال: رابطه دختر وپسر از نظر اخلاقي چگونه بايد باشد؟

چگونه يک دختر با همجنس خود دوست باشد ولي با وجود سلامت اخلاقي و اجتماعي اجازه ندارد با يک پسر دوست شود؟ چرا جامعه از نظر اخلاقي اين رابطه را حتي اگر طرفين هيچ‌گونه نظر سوء با هم نداشته باشند و فقط در حد آنچه جامعه و اسلام مي‌پذيرند با هم رابطه برقرار گنند، مطرود مي‌داند، اگر دختر از خودش و طرف مقابل اطمينان کامل داشته باشد و هيچ از طرفين از جاده‌ي عصمت دور نشوند ارتباط چه صورت دارد؟

پاسخ: با توجه به اينکه معيار نام‌گذاري روابط، محتواي آن است، در هر شکل از ارتباط چيز معين و به شيوه‌اي خاص مبادله مي‌گردد و اين عنصر سبب تنوع روابط مي‌گردد، فلذا وقتي سخن از ارتباط دختر و پسر است مي‌بايست نوع آن مشخص گردد تا بتوان در مورد درستي يا نادرستي آن قضاوت نمود، در روابط انساني قرار دادن نوع ارتباط مشروع و صحيح مطرح است که جنسيت در محتواي آنها مؤثر نيست و يا تأثيري اندک دارد. اين روابط هرگز حساسيت‌برانگيز و ممنوع نيست. زيرا شکل روابط معين و از چهارچوب خود عبور نمي‌کند، به عبارتي حد‌ و مرزها رعايت و بدين سبب از آفات و آسيب‌ها مصون مي‌ماند، هر رابطه‌اي اگر از مسير خود منحرف گردد، آفت‌آفرين و زيانبار مي‌گردد، هر چند دو طرف آن همجنس باشند. (2)

راهکارهايي براي جلوگيري از روابط دختر و پسر

با عنايت به تعريفي که از «رابطه‌ي دختر وپسر» عنوان شد، راهکارهاي زير مطرح است:

1- جلوگيري از ايجاد رابطه‌ي عاطفي و مبتني بر احساسات با جنس مخالف.

2- تمرکز نيروهاي فکري - روحي بر اهداف عالي مثل، مطالعه، ادامه تحصيل، مهارت‌هاي ورزشي و اجتماعي.

3- برآوردن احتياجات جنسي- غريزي از طريق مشروع، معقول و در حد اعتدال.

4- شناسايي آسيب‌هاي ارتباط دختر و پسر قبل و بعد از ازدواج و تأثيرات نامطلوب آن در تداوم زندگي مشترک، برخي از آسيب‌هاي پس از ازدواج دختر و پسري که قبل از آن با هم رابطه داشته‌اند عبارتند از:

الف- بدبيني

وجود اين اعتقاد در زندگي افرادي که قبل از ازدواج با جنس مخالف خود رابطه داشته‌اند، که ممکن است همسر آنان در عين حال که با او زندگي مشترک دارد با فرد ديگري رابطه برقرار نمايد. براي آنان زجرآور و موجب عدم اعتماد و اطمينان لازم بين آن دو براي ادامه‌ي زندگي مشترک مي‌گردد.

ب- احساس گناه

در صورتيکه جوانان از روي عدم آگاهي، غفلت مرتکب ارتباط با جنس مخالف قبل از ازدواج گردند هر قدر با ارزشهاي ديني مأنوس‌تر باشند،در طول زندگي بيشتر احساس گناه مي‌کنند و پيام‌هاي منفي آن مانع از زندگي سعادتمندانه آنان مي‌گردد.

ج- اضطراب و افسردگي

افرادي که قبل از ازدواج داراي رابطه بوده‌اند، همواره پس از ازدواج بيم دارند که فرد يا افرادي که در جريان رابطه‌ي آنان بوده‌اند، موضوع را نزد همسر وي افشا نموده و کانون گرم خانواده را متلاشي نمايند لذا همواره در اضطراب بوده و به مرور زمان بر اثر اضطراب دچار افسردگي و پيامدهاي مربوط به آن مي‌گردند.

5- توجه به معيارهاي عقلي و شرعي ارتباط با جنس مخالف براي جلوگيري از انتقال پيام‌هاي احساسي، عاطفي، جنسي در حين ارتباط با جنس مخالف.

6- رعايت حيا، عفاف، حجاب در دختران و بيان مضرات عدم رعايت آن در جامعه و براي افراد.

7- آموزش دختران نسبت به لزوم برخورد متکبرانه با جنس مخالف به منظور دور ماندن از آفت‌هاي ارتباط با جنس مخالف.

8- تمهيد مقدمات لازم براي ازدواج آسان و برآورده شدن نياز جنسي بعنوان يکي از قدرتمندترين نيازهاي انسان و آموزش اين مطلب که بهترين رابطه بين دختر و پسر آن است که در يک فضاي سالم به ازدواج منتهي شده و در کانون خانواده به نيازهاي جنسي پاسخ داده شود.

پرسش‌ها:

شناخت همديگر

آيا ممنوع بودن ارتباط دختر و پسر موجب عدم شناخت قبل از ازدواج و سرانجام جدايي نمي‌شود؟

بدون ترديد افرادي که درصدد ازدواج و تشکيل زندگي مشترک هستند، بايد از يکديگر شناخت و آگاهي داشته باشند و زندگي خود را براساس شناختي که از يکديگر دارند، بنا کنند. در غير اين صورت، زندگي‌اي که بر اساس توهم و خيالات واهي بنا گردد، فرو مي‌ريزد. پس ما نيز همانند شما، ضرورت شناخت را قبول داريم و معتقديم: بنيان زندگي مشترک بر اساس شناخت صحيح و مطابق با واقع تشکيل مي‌شود. طبق آموزه‌هاي اسلامي دختر و پسر، اگر تصميم جدي بر ازدواج دارند، مي‌توانند قبل از عقد نسبت به وضعيت ظاهري يکديگر، آگاهي پيدا کنند و حتي طي چند جلسه گفت‌و گو، از خصوصيات اخلاقي و انتظارات زندگي آينده، شناخت داشته باشند.

آنچه نياز به بررسي دارد، چگونگي اين آگاهي و ميزان دقت آن است. به گواهي آمار، درصد قابل توجهي از طلاق‌ها و مشاجرات، ناشي از شناخت‌ها و اطلاعات غلط و يا سطحي و گذرا است. اين واقعيت تلخ نشانگر آن است- به رغم قبول ضرورت شناخت از يکديگر- در مسير تحصيل اين آگاهي، دچار خطا شده‌اند؛ از اين‌رو همان گونه که شناخت دو طرف از يکديگر بايسته است، رعايت راه و رسم رسيدن به اين شناخت و شرايط دسترسي به آن نيز ضرورت دارد و زير پا گذاشتن آنها، به اين چنين پيامدهاي تلخي، ختم خواهد شد.

حال بايد روشن شود قواعد، شرايط و راه صحيح تحصيل اين نوع شناخت و آگاهي چيست؟ابتدا ويژگي‌هاي همسر ايدهآل را مدنظر قراردهيد وبه منظور کسب اطلاع از برخوردار بودن فرد مورد نظر از ويژگي‌هاي مثبت و بيگانه‌بودن وي با ويژگي‌ها و اوصاف منفي، اقدام به‌ برنامه ريزي جهت کسب آگاهي نموده و به تحقيق و پرسش و... دست مي‌زنيد. چون هر ويژگي‌اي از طريقي خاص به دست مي‌آيد: عدم سوء سابقه با مراجعه به مرکزي خاص يا عدم ابتلا به بيماريهاي ژنتيکي؛ سازگاري گروه خوني و RH خون از راه آزمايش خون، حسن اخلاق، اصالت خانوادگي و پايبندي به اعتقادات ديني و... از طريق شناخت خانواده و گفت‌و‌گو به دست مي‌آيد. پس تنها ارتباط دختر و پسر راه‌گشا نيست. از جانب ديگر چون هدف تحصيل «شناخت و آگاهي» است، رعايت اصول زير لازم و ضروري است:

1- در اين ارتباط، جز پيام شناختي، پيام ديگري مبادله نشود، از اين‌ رو خوش و بش کردن و گل گفتن و گل شنيدن به اين ارتباط ضرر مي‌رساند و آن را از هدف خود دور مي‌سازد.

2- راه شناخت تنها ارتباط مستقيم با فرد مورد نظر نيست؛ بلکه تحقيق، پرس و جو و مراجعه به سابقه زندگي و...از راه‌هاي ديگر شناخت است. حتي به بعضي از شرايط همسر ايده‌آل، نمي‌توان از طريق ارتباط مستقيم و گفت و گو پي برده و چه بسا بهره گرفتن از آگاهي فرد مورد اعتماد و آگاه و مصلحت‌انديش کارگشاتر است؛ تا گفت و گوهاي طولاني و دو نفره آميخته به عشق‌ورزي و محبت.

3- در صورت ضرورت ارتباط مستقيم ديداري، بايد موضوع جلسه و سؤالاتي که در پي پاسخ آن هستيد، از قبل مشخص باشد و حتي به صورت جزئي، معين و روشن بيان گردد و از سخنان بي‌ثمر و کلي جدأ پرهيز شود.

4- مدت زمان جلسه ارتباط ديداري، نبايد زياد طولاني باشد.

5- چون هدف کسب آگاهي از يکديگر است؟؛ لذا حضور فرد ثالث – که نقاط پنهان و مبهم گفت‌وگو را به طرفين گوشزد کند- ضروري است(حتي اگر از نظر شناختي، به حضور فرد ثالث نيازي نباشد)؛ فضاي خلوت دو نامحرم، جايگاه نفوذ شيطان است. پنهان از نظاره ديگران به ارتباط ديداري اقدام نکنيد که اگر فضا به شهوت و عشق آلوده گردد، چشم عقل کور مي‌شود و ديگر نمي‌توان به آگاهي درست و دقيق دست يافت.

اطمينان به همديگر

مي‌خواستم بدانم از لحاظ اخلاقي، رابطه پسر و دختر چگونه بايد باشد؟ چگونه يک دختر مي‌تواند با همجنس خود دوست باشد ولي با وجود سلامت اخلاقي واجتماعي، اجازه ندارد با يک پسر دوست شود؛ يعني چرا جامعه، از نظر اخلاقي اين رابطه را- حتي اگر طرفين هيچ‌گونه نظر سوء به هم نداشته باشند و فقط در حد آنچه جامعه و اسلام مي‌پذيرند با هم رابطه برقرار کنند- مطرود مي‌داند. اگر دختر از خودش و طرف مقابل اطمينان کامل داشته باشد و هيچ يک از طرفين از جاده عصمت و تقوا دور نشوند، ارتباط چه صورت دارد؟!

ارتباط انسان‌ها با يکديگر، تنوع فراواني دارد. به راستي معيار نامگذاري روابط چيست؟ بي‌ترديد هر نوع ارتباطي درست يا نادرست نيست.و آنچه يک ارتباط را شکل مي‌بخشد محتواي آن است.ما در کلاس درس شرکت مي‌کنيم و از محضر استادي که از جنس مخالف است بهره‌ي آموزشي مي‌بريم ولي هرگز آنرا بمعناي داشتن دوست پسر يا دختر نمي‌دانيم. اما اگر در همين کلاس پيامي جز ياددهي مبادله شود ما را از تحصيل دور مي‌کند. در روابط انساني هزاران نوع ارتباط مشروع است که جنسيت در آن مطرح نيست زيرا شکل روابط معين است و از چهارچوب خود تجاوز نمي‌کند. با اين سخن، خود بايد درباره‌ي درستي و نادرستي ارتباط با جنس مخالف داوري کنيد.

دوستي و دين‌داري

اگر دوست شدن با يک دختري، باعث شود که او با حجاب و سنگين شود و دست از کارهاي خود بردارد، آيا شرعي است که اين کار را انجام دهم؟

همان‌طور که مي‌دانيد اسلام براي جلوگيري از گناه، راهکارهايي را ارائه مي‌دهد. راهکار اسلام تحت عنوان امر به معروف و نهي از منکر، وظيفه‌‌ي ما را مشخص کرده است. اما اينکه نوشته‌ايد: آيا مي‌توانيد از طريق دوستي با او جلوي گناه او را بگيريد، پاسخ منفي است. چون‌اولأ اينکه اسلام دوستي با نامحرم را منع فرموده است و دوم اينکه اين دوستي مي‌تواند دامي براي شما گردد.

روابط دختر و پسر

مدت‌ها است اين مسئله فکرم را مشغول کرده که با جامعه‌اي که هر روز را در آن به شب مي‌رسانم، چه کنم؟ اتفاقات زشتي که بين دختران و پسران مي‌افتد، ناشي از بي‌فرهنگي است يا بي‌ايماني؟ آيا در احکام ديني همچين چيزي وجود دارد؟ وظيقه‌ي ما در اين موقعيت چيست و بايد چه کنيم؟

آنچه باعث پيوند زناشويي مي‌شود خواندن صيغه‌ي عقد از سوي زن و مرد يا وکيلانشان است. در غير اينصورت محرميت زناشويي وجود ندارد.و صرف دوست داشتن مجوزي براي محرم شدن نيست.

در پاسخ به سؤال دوم، به عواملي مي‌توان اشاره کرد: عدم ارضاي صحيح غريزه جنسي- احساس نياز به محبت، الگو گرفتن از جوامع غير خودي.

اما در وضعيت حاضر، در برابر چنين معضل اجتماعي چه بايد کرد؟

ارضاي صحيح غريزه جنسي، تقويت روابط خانوادگي، خود کنترلي.

همسريابي

به نظر شما، در جامعه امروزي، چگونه مي‌توان يک همسر خوب انتخاب کرد؟ راه‌هاي عملي براي يافتن همسر مورد نظر چيست؟

براي داشتن ازدواجي موفق ، توجه شما را به نکات زير جلب مي‌کنيم:

1- بيشتر درباره‌ي ازدواج موفق بينديشيد و زود تصميم نگيريد.

2- با افراد آگاه، باتجربه، دلسوز و مورد اعتماد مشورت کنيد و از تجارب آنها استفاده نماييد.

3- بهترين افرادي که مي‌توانند به شما کمک کنند والدين شما هستند.

4- از نظرات مشاوران ازدواج بهره بگيريد.

5- با مطالعه بيشتر، از ملاک‌هاي«همسر شايسته» آگاهي بيشتري پيدا کنيد.

راه‌هاي محرميت

به طور کلي دختر و پسر، از چند راه مي‌توانند با يکديگر محرم شوند؟

زن و مرد از سه راه مي‌توانند به هم محرم شوند: نسبت(خويشاوندي)، رضاع(شير خوردن) و ازدواج.

آيا هيچ راه شرعي و قانوني-به جز ازدواج- وجود دارد که دو جوان روابط مشروع با هم داشته باشند؟آيا در اسلام چيزي به نام صيغه خواهر و برادري وجود دارد؟

همه مراجع: خير، تنها راه ازدواج- به طور دائم يا موقت- است و صيغه خواهر برادري با نامحرم، مشروع نيست.

آيا اظهارعشق و محبت بين دختر و پسر به منظور ازدواج گناه است؟

همه مراجع: آري، اين کار حرام است.

تفريح و رفتن به گردش با نامزد خود- که هنوز عقد نکرده است- چه حکمي دارد؟

همه مراجع: تا زمانيکه عقد شرعي خوانده نشده، جايز نيست.

فرق عقد موقت با زنا چيست؟

1- صيغه موقت يک نوع ازدواج است. اما زنا بدون توجه به اين شرايط(مثل نخواندن صيغه عقد) کاري صورت مي‌گيرد.

2- در ازدواج موقت نسبت به دختر باکره، اجازه پدر و يا جد پدري او لازم است.

3- در ازدواج موقت، زن بايد بعد از تمام شدن مدت عقد، عده نگه دارد؛ ولي در زنا اين قانون وجود ندارد.

4- در ازدواج موقت، مرد مسؤوليت‌پذير است. درحاليکه در روابط نامشروع اين امر وجود ندارد.

5- در ازدواج موقت، روابط بر اساس ضوابط شکل مي‌گيرد و ارضاي جنسي به صورت قانوني پاسخ داده مي‌شود در حاليکه در زنا ضابطه‌اي وجود ندارد.

چت با جنس مخالف

چت کردن با جنس مخالف چه حکمي دارد؟

همه مراجع: در صورتيکه خوف فتنه و کشيده شدن به گناه وجود داشته باشد، جايز نيست.

جشن مختلط

برگزاري جشن‌ها و مراسم در دانشگاه که در آن دختر و پسرها مختلط‌اند، چه حکمي دارد؟

همه مراجع (به جز بهجت وصافي): اصل اجتماع دختر و پسرها در يک محيط في نفسه اشکالي ندارد ولي اگر بانوان حجاب کامل را رعايت نکنند و آقايان نگاه گناه‌آلود داشته باشند اجتماع آنها در آن محل جايز نيست.