اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاستهای تحکیم و تعالی آن
مقدمه :
خانواده از ابتدای تاریخ تاکنون در بین تمامی جوامع بشری، به عنوان اصلیترین نهاد اجتماعی؛ زیربنای جوامع و منشأ فرهنگها، تمدنها و تاریخ بشر بوده است، پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالیاش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است.اسلام به عنوان مکتبی انسانساز بیشترین عنایت را به تکریم، تنزیه و تعالی خانوادهدارد و این نهاد مقدس را کانون تربیت و مهد مودت و رحمت میشمرد و سعادت و شقاوتجامعه انسانی را منوط به صلاح و فساد این بنا میداند و هدف از تشکیل خانواده راتأمین نیازهای مادی، عاطفی و معنوی انسان از جمله دستیابی به سکون و آرامشبرمیشمارد. دستیابی به این اهداف والای مکتب اسلام و حفظ و حراست دقیق و مستمر ازآن،نیازمند توجه جدی به خانواده و پیاده کردن قوانین مربوط به آن در اسلام است وضروری است کلیه برنامهریزیها و سیاستگذاریها در تمام سطوح، حق مدارانه و ملهماز نگرش توحیدی و در راستای تعالی و مصالح خانواده باشد.شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان براساس بندسومشرح وظائف خود مبنی بر «سیاستگذاری وبرنامهریزی جهت تقویت نهاد مقدس خانواده بر مبنای آسان کردن تشکیل خانواده،پاسداری از قداست آن و استوار ساختن روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامـی» و نیز با بهرهگیری از قرآن و سنت، قانون اساسی ودیگرقوانین جاری در نظاماسلامی ایران و رهنمودها و فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) و بیانات روشنگرانه مقاممعظم رهبری در مورد خانواده، اقدام به تهیه سیاستهای تشکیل، تحکیم و تعالیخانواده نموده است
تعریف خانواده
خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق نسب یا سبب و رضاع با یکدیگر بهعنوان شوهر، زن، فرزندان، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگمشترکی پدید آورده و در واحد خاصی به نام خانواده زندگی میکنند.
اصول و مبانی
ـ نظام زوجیت از ارکان عالم خلقت و از آیات و نشانه های الهی است و وحدت زن و مرد
در ابعاد انسانی و اختلاف آنها در بعد بشری از شاهکارهای خلقت و موجب تداوم و
تکامل حیات آنان میباشد؛
ـ زن و مرد بر اساس حکمت الهی با لحاظ تفاوتهای طبیعی آنها باید از حقوق انسانی،
اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عادلانه برخوردار شوند؛
ـ خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است، قوانین و
مقررات و برنامههای کشور باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، حمایت و پاسداری
از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد؛
ـ نتایج ازدواج ایجاد مؤدت، رحمت و آرامش میان زن و شوهر است و با تکریم و احسان
توسط فرزندان و رحمت و تربیت توسط والدین تداوم و تکامل می یابد؛
ـ اعضای خانواده بویژه والدین نسبت به حفظ حرمت و صیانت خانواده از آفات و
آسیبها و توانا نمودن اعضا در ابعاد شناختی و رفتاری جهت هدایت آنها در مسیر الی
الله و حصول به حیات طیبه مسئول میباشند؛
ـ تربیت و عواطف اجتماعی به عنوان مهمترین ویژگیهای نظام انسانی از خانواده نشأت
میگیرد و توجه به نقش محوری زن به عنوان محور عاطفه و تربیت و نقش محوری مرد در
امر تربیت و تأمین معیشت و اداره زندگی، امری ضروری است.
اهداف
ـ تحقق دیدگاه اسلام در خصوص اهمیت جایگاه، منزلت و کارکردهای خانواده در نظام
اسلامی؛
ـ حمایت از تشکیل، تحکیم و تعالی نهاد خانواده و پیشگیری از تزلزل و فروپاشی آن؛
ـ ارتقاء سطح فرهنگی و تربیتی اعضای خانواده به منظور ایفای نقش آن در سلامت و
بهبود فرهنگی جامعه؛
ـ همگرایی و هماهنگی در کلیه سیاستها و برنامهریزیها در موضوع خانواده به
منظور بهبود وضعیت تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده؛
ـ آگاهی افراد خانواده نسبت به حقوق و وظایف یکدیگر و زدودن نگرشهای غلط جامعه؛
ـ گسترش و تعمیق ارزشهای اصیل اسلامی در خانواده برای تربیت نسل سالم، با ایمان،
مسئول و مؤثر در رشد خود، خانواده و جامعه؛
ـ ایمن سازی خانواده از آسیب و بحرانهای اجتماعی و حمایت از خانوادههای
آسیبدیده؛
هدف اول: تحقق دیدگاه اسلام در خصوص اهمیت جایگاه، منزلت و کارکردهای خانواده در
نظام اسلامی
راهبردها:
ترسیم الگوی خانواده متعادل و تبیین ویژگیهای الگویی خانواده آرمانی در اسلام ؛
تحکیم مبانی اعتقادی خانواده و تواناسازی آن در ابعاد شناختی و اخلاقی جهت
هدایت خانواده در مسیر الهی و تقویت فرهنگ اسلامی؛
توسعه آگاهیهای جامعه و اعضای خانواده نسبت به اهمیت، کارکردها و تأثیر آن بر
بنیانهای شخصیت فرزندان و توسعه انسانی جوامع به عنوان عامل مهم انتقال فرهنگ و
ارزشها؛
ارتقای امنیت و تأمین نیازهای مادی، معنوی و مصونیت بخشی خانواده در ابعاد
فرهنگی، روانی، اقتصادی و اجتماعی؛
تأمین نیازهای مادی، معنوی، عاطفی فرزندان در خانواده به منظور افزایش احساس
تعلق اعضای خانواده به یکدیگر؛
تأمین و ارتقاء سلامت روحی، جسمی، اجتماعی زنان در مراحل مختلف زندگی و ایجاد
تسهیلات مورد نیاز و ارائه خدمات مناسب در این مراحل (دوران بارداری، تغذیه، نوع
کار، حضانت کودک و….)؛
تقویت شخصیت و جایگاه واقعی زن و مرد به عنوان پدر، مادر و همسر و توجه به نقش
اساسی آنها در توسعه انسانی و تربیت نسل بالنده در خانواده ؛
توسعه آگاهی زنان و اعضای خانواده در خصوص ایجاد الگوی صحیح اقتصادی و تنظیم
درآمدها و هزینههای خانواده و تأثیر آن بر اقتصاد کشور .
سیاستهای اجرایی:
- معرفی و ارائه الگو از زنان و مردان موفق جامعه، با لحاظ موفقیت آنها در نقش
مادری، پدری و همسری؛
- تکریم و تجلیل از خانوادههای ایثارگر انقلاب اعم از شهدا، جانبازان، اسرا و
تأمین نیازهای مادی و معنوی آنان؛
- تکریم و بزرگداشت خانواده از طریق تخصیص ایامی از سال به خانواده و معرفی
خانوادههای نمونه؛
- هدایت زنان در پذیرفتن نقشهای اجتماعی هماهنگ با نقش مادری و همسری به منظور
ارجگذاری و کارآمدسازی فعالیتهای خانوادگی؛
- ترسیم کارکردهای زیستی، تربیتی، روانی و عاطفی خانواده به عنوان مهمترین بستر
رشد فرهنگی جامعه از طریق رسانهها و کتب درسی؛
- بازنمایی روحیه همکاری و وفاداری متقابل زن و مرد در زندگی مشترک و بحرانهای
خانوادگی و پرهیز از ترویج روحیه مردستیزی و یا زنستیزی در برنامهها ؛
- بازنمایی ضرورت توجه والدین نسبت به تخصیص زمان کافی جهت تربیت فرزندان و تأمین
نیازهای عاطفی آنان و بیان پیامدهای بیتوجهی به این امر ؛
- آگاهی بخشی زنان در خصوص تأثیر تغذیه مناسب، ورزش و رعایت بهداشت و تأمین سلامت
جسمی و نشاط روحی و برنامهریزی دولت جهت تأمین آنها؛
- ایجاد روحیه پسانداز و آینده نگری در خانواده بر محور قناعت و ایجاد مراکز
مناسب جهت انجام فعالیتهای تولیدی و خود اشتغالی در کنار وظائف خانهداری جهت کمک
به اقتصاد خانواده
هدف دوم: حمایت از تشکیل، تحکیم و تعالی نهاد خانواده و پیشگیری از تزلزل و
فروپاشی آن.
راهبردها:
تسهیل در امر ازدواج به عنوان پیمان الهی و تشویق جوانان به تشکیل خانوادههمراه با تعدیل توقعات و کاهش تشریفات و تأثیر آن بر صیانت نفس و سلامت فرد وجامعه؛ توسعه آگاهیهای جوانان درخصوص نقش تناسب اعتقادی و فرهنگی زوجین در ایجاد
تفاهم و تحکیم خانواده و روشها و معیارهای شرعی انتخاب همسر؛
توسعه نقش سازنده، هدایتی و حمایتی والدین در امر ازدواج جوانان و حفظ تناسب
فرهنگی خانوادهها؛
توسعه و جهتدهی نظام آموزشی با توجه به نقشها و ویژگیهای مشترک و اختصاصی
زنان و مردان و توانمند کردن دختران جهت ایفای نقش مادری و همسری و پسران جهت
ایفای نقش پدری و آموزش روابط حقوقی آنها به یکدیگر؛
توسعه آگاهیهای زوجین نسبت به تأثیر روابط جنسی سالم در تقویت پیوندهای عاطفی،
نشاط روحی و افزایش رضایتمندی آنان از زندگی و اختصاص علائق زوجیت به همسر
قانونی؛
افزایش آگاهیهای زوجین در زمینه حقوق و تکالیف یکدیگر، احکام زناشویی و تنظیم
خانواده، تلطیف روابط حقوقی توأم با حسن خلق و معاشرت ؛
- اصلاح الگوی مشارکت و نقشهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی زنان متناسب با نقشهای
خانوادگی آنان با حفظ ارزشها و منزلت زن؛
تقویت اخلاق، معنویت، محبت و صمیمیت در روابط اعضای خانواده ؛
اتخاذ تدابیر مناسب جهت اصلاح قوانین و ساختارهای حقوقی، اقتصادی و فرهنگی برای
پیشگیری از وقوع طلاق ؛
اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری از اعمال هرگونه خشونت علیه اعضای خانواده ؛
سیاستهای اجرایی:
- حمایت از ایجاد تشکلهای غیردولتی و مردمی با محوریت مؤسسات و شخصیتهای علمی و
مذهبی و استفاده از مشارکت زنان در راستای حمایت از تشکیل خانواده در این تشکلها؛
- انجام فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی در امر آسانسازی ازدواج با رویکرد فرهنگی، با
مشارکت کلیه دستگاههای تبلیغی و فرهنگی کشور و نمایش معایب زندگی در تجرد و
تنهایی؛
- ایجاد تسهیلات لازم جهت حمایت مادی و معنوی خصوصاً از خانوادههای جوان در دوران
تحصیل و سربازی؛
- تقویت مشارکت خانوادهها و اقدام در تأمین نیازهای اقتصادی و مادی زوجهای جوان
به هنگام ازدواج ؛
- ترویج دیدگاههای صحیح اجتماع در خصوص تقلیل هزینههای ازدواج از قبیل جهیزیه
سبک، مهریه متناسب و کاهش هزینههای جشن ازدواج و پرهیز از تحمیل هزینههای سنگین؛
- توسعه مراکز رسمی آموزشی و مشاوره خانواده قبل و بعد از ازدواج با حمایتهای
دولت؛
- تواناسازی اعضای خانواده از طریق کسب مهارتهای لازم، به منظور تأمین نیازهای
اساسی خانواده از طریق نظام آموزش رسمی و فرهنگ عمومی؛
- فرهنگسازی و آموزش درخصوص گسترش فرهنگ عفاف و پایبندیهای اخلاقی به منظور تحکیم
بنیان خانواده و جلوگیری از بروز ناهنجاریهای اجتماعی؛
- پیشگیری از مفاسد اخلاقی و اجتماعی و مبارزه قانونی با عوامل اصلی مفسدهانگیز
به منظور حفظ کیان خانواده؛
- ایجاد و توسعه مراکز امداد و ارشاد در کنار دادگاههای خانواده و تقویت آنها؛
- بازنمایی متناسب از نقشهای متنوع و کارآمد زنان در ایجاد نگرش متعادل بین
نقشها و مسئولیتهای خانوادگی و اجتماعی آنان؛
- تشویق و ترغیب خانوادهها به داوری خویشان و ارائه مشاوره به آنان در اختلافات
خانوادگی و ارائه الگوهای قضاوت بیطرفانه در بین زوجین؛
- افزایش و تقویت مراکز مشاوره ژنتیک و بیماریهای خطرناک و انجام آزمایشهای
پزشکی قبل از ازدواج جهت اطلاع از وضعیت جسمانی و روانی زوجین؛
- برخورد قاطعانه دستگاه انتظامی و قضایی با بزهکاران و عوامل اصلی جرمزا به
عنوان تهدید کننده استحکام خانواده؛
- ارزیابی و بازنگری قوانین موجود و تدوین قوانین حمایتی لازم و اتخاذ تدابیر
مناسب جهت نظارت بر حسن اجرای قوانین جهت تحکیم بنیان خانواده؛
- شناساندن عوارض و پیامدهای منفی ناشی از طلاق به زوجین و تأکید بر تشکیل خانواده
در مور زنان بیوه و بیسرپرست؛
هدف سوم: ارتقای سطح فرهنگی و تربیتی اعضای خانواده به منظور ایفای نقش آن در
سلامت و بهبود فرهنگی جامعه
راهبردها:
تبیین نگاه نظام مند دین درخصوص جایگاه زن در خانواده و تأکید بر ارتقاء نقش زن
در تربیت و فرهنگسازی و استحکام و پویایی خانواده و اجتماع؛
- هماهنگی و توسعه کمی و کیفی فعالیتها و تولیدات کلیه نهادهای فرهنگی و گروههای
مرجع به منظور ارتقای جایگاه و نقش خانواده ؛
توسعه تحقیقات در خصوص مسائل و مشکلات خانواده و کارکردهای آن و انعکاس
یافتههای آن به جامعه، مسئولین و برنامهریزان کشور ؛
توسعه آگاهیهای خانواده جهت حفظ حرمت اعضای خانواده بویژه سرپرستی، نگهداری و
تأمین معاش پدر و مادر ناتوان و از کار افتاده؛
توسعه و ترویج وجوه مثبت آداب و سنن ملی و محلی در ارتباط با خانواده به منظور
ارتقاء فرهنگ خانواده و جامعه؛
توسعه فرهنگ ساده زیستی، قناعت، خوداتکایی، تولید و ارائه الگوی مناسب مصرف به
منظور تصحیح فرهنگ اقتصادی خانواده ؛
سیاستهای اجرایی:
- آموزش زنان و مردان درخصوص اهمیت نقش آنان در تربیت فرزندان متناسب با مقتضیات
زمان و مراحل مختلف رشد آنان؛
- بررسی الگوهای ارائه شده از زنان و خانواده در انواع فیلمهای سینمایی، مطبوعات،
کتب و سایر رسانهها و میزان تأثیر آنها در افزایش ناهنجاریهای فرهنگی و اخلاقی و
ارائه راهکارهای مناسب جهت اصلاح گروههای مرجع؛
- بررسی و شناخت مسائل و مشکلات فرهنگی، حقوقی و اقتصادی اعضای خانواده ؛
- بازنمایی و ریشهیابی صحیح و اصولی علل گسست فرهنگی بین نسلها از طریق تحقیقات
جامع ملی و استفاده از یافتههای تحقیقات به ویژه در تولیدات فرهنگی و هنری؛
- تبیین و احیای فرهنگ احترام به پدر و مادر و قدرشناسی و حمایت از آنها همراه با
حفظ کرامت سالمندان در برنامههای رسانهها؛
- تأمین امکانات لازم جهت بهرهبرداری بهینه از اوقات فراغت و ارتقاء فرهنگی اعضای
خانواده؛
- کاهش تبلیغات تجاری و مصرفی رسانهها به منظور جلوگیری از ترویج روحیه
مصرفگرایی؛
- تشویق زنان به استفاده بهینه از دارایی و اندوخته شخصی در چرخه اقتصادی خانواده
و کشور؛
هدف چهارم: همگرایی و هماهنگی در کلیه سیاستها و برنامهریزی ها در موضوع خانواده
به منظور بهبود وضعیت تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده
راهبردها:
1- اولویت دادن به خانواده به عنوان بنیادیترین نهاد اجتماعی جامعه و توجه به
مصالح آن در سیاستگذاری، قانونگذاری و برنامهریزیهای مرتبط و مؤثر در خانواده؛
2- ضرورت نگاه نظاممند برنامههای توسعه کشور نسبت به تقویت نهاد خانواده و
بهینهسازی کارکردهای آن بر اساس الگوی اسلامی ؛
3- تقویت نگاه دینی و علمی در امر برنامهریزی کلان کشور با رویکرد به امور زنان و
کارآمد ساختن خانواده ؛
سیاستهای اجرایی:
- استفاده از سازوکار مناسب توسط دولت با هدف برنامهریزی و ایجاد هماهنگی بین
دستگاههای مختلف درخصوص اجرای سیاستها و برنامههای مرتبط با خانواده؛
- تعیین شاخصها و ارزیابی کمی و کیفی برنامههای توسعه کشور و سنجش عملکرد
دستگاههای اجرایی و پیشرفتها بر اساس نگاه منسجم و استوار به خانواده متعادل و
مطلوب؛
هدف پنجم: آگاهی افراد خانواده نسبت به حقوق و وظائف یکدیگر و زدودن نگرشهای غلط
جامعه
راهبردها:
1- توسعه مشارکت اعضاء خانواده در تصمیمگیریها و تقویت روحیه مسئولیتپذیری،
تعاون و همکاری اعضای خانواده؛
2- توسعه آگاهیهای عمومی نسبت به الزامات شرایط اجتماعی و نقشهای اعضای خانواده
و انعطاف آنان نسبت به انتظارات متقابل در جهت تحکیم خانواده؛
3- ارتقاء آگاهی و اصلاح نگرش جامعه و خانواده درخصوص حقوق و مسئولیتهای زنان در
خانواده ؛
سیاستهای اجرایی:
- اصلاح کتب درسی، متون آموزشی و تولیدات فرهنگ عمومی در جهت آموزش آداب و اخلاق
اسلامی و تبیین وظائف و حقوق اعضای خانواده نسبت به یکدیگر؛
- ترسیم آثار منفی ناشی از عدم آشنایی اعضای خانواده نسبت به حقوق و وظائف
خانوادگی و اجتماعی یکدیگر و تأثیر آن در ناکارایی و تزلزل خانواده؛
- انتقال فرهنگ کار، ابتکار و مسئولیتپذیری به فرزندان خانواده و تقبیح روحیه
کاهلی و بیکاری در بین آنان؛
- توجه به آثار مثبت و منفی جهانی شدن در امر تشکیل خانواده.
هدف ششم: گسترش و تعمیق ارزشهای اصیل اسلامی در خانواده برای تربیت نسل سالم، با
ایمان، مسئول و مؤثر در رشد خود، خانواده و جامعه
راهبردها:
1- هدایت و ترغیب زوجین، جهت تقویت ایمان مذهبی و فرهنگ اسلامی،آشنایی با تکالیف و
آداب قبل از بارداری، دوران بارداری و شیوههای صحیح تربیت فرزندان در مقاطع مختلف
سنی آنان؛
2- توسعه آگاهی والدین به منظور تأمین حقوق فرزندان در زمینه تغذیه، سلامت جسمانی
و روانی، تربیت و برخورداری آنان از رفتار عادلانه والدین؛
3- کمک به والدین جهت رشد و آمادهسازی فرزندان خود در راستای پذیرش و ایفای
مسئولیتهای فردی، خانوادگی و اجتماعی خود ؛
4- توجه جدی و تقویت نقش الگویی والدین در تربیت صحیح فرزندان .
سیاستهای اجرایی:
- تبیین آثار مثبت تربیت مذهبی فرزندان در پیشبرد جامعه؛
- بازنمایی اثرات مثبت رعایت عدالت بین فرزندان و ضرورت اجتناب از هرگونه تبعیض
براساس جنسیت؛
- نشان دادن نمادهائی از رفتار، سلوک و روحیات مذهبی پدر و مادر و تأثیر آن در
تربیت و انتقال مفاهیم دینی به فرزندان؛
- افزایش سطح آگاهی زنان و دختران نسبت به فرائض دینی و عمل به آنها بر اساس درک
عمیق، عالمانه و آگاهانه و نشان دادن آثار التزام عملی به آن با پرهیز از ارائه
تصنعی اعمال عبادی؛
- تقویت ارتباط خانواده با نهادهای آموزشی و پرورشی و ایجاد هماهنگی بیشتر در بین
آنها به منظور ایفای نقش بهتر در تربیت فرزندان.
هدف هفتم : ایمن سازی خانواده از آسیب و بحرانهای اجتماعی و حمایت از خانوادههای
آسیب دیده
راهبردها:
1- ارتقاء آگاهی اعضای خانواده نسبت به هنجارها، ناهنجاریها و آسیبهای اجتماعی و
خانوادگی به منظور برخورد صحیح با مشکلات و بحرانهای زندگی
2- محافظت و جلوگیری از آسیبپذیری خانواده، از طریق مبارزه همه جانبه با
ناهنجاریها و آسیبهای اجتماعی (اعتیاد، طلاق، فرار و...)؛
3- اتخاذ تدابیر مناسب جهت حمایت از خانوادههای آسیبدیده و کاهش ضایعات ناشی از
بحرانهای خانوادگی و اجتماعی؛
4- حمایت از زنان و کودکان در برابر هرگونه تعرض نسبت به حقوق آنان توسط اعضای
خانواده و ناهنجارهای رفتاری
سیاستهای اجرایی:
- آموزشهای لازم به دختران و پسران در زمینه انتخاب همسر با در نظر گرفتن سلامت
دینی، فکری، جسمی و روانی یکدیگر به منظور پیشگیری از بروز آسیبهای اجتماعی در
زندگی؛
- بررسی علل افزایش ناهنجاریهای فرهنگی و اخلاقی در بین اعضای خانواده و ارائه
راهکارهای مناسب جهت رفع آن؛
- آموزش اعضای خانواده در جهت حل منطقی مشکلات خود قبل از مراجعه به سازمانها و
مراجع قانونی؛
- تدوین قوانین حمایتی و گسترش پوشش کامل بیمههای اجتماعی و اقتصادی برای مردان
بیکار، زنان بیوه، سالخورده، سرپرست خانوار و کودکان بیسرپرست و زنان خانهدار؛
- تأمین نیازهای مادی و معنوی خانوادههای بیبضاعت و بیسرپرست به ویژه زنان
سرپرست خانوار؛
- مقابله با بزهکاران اجتماعی، باندهای فساد و فحشاء و متعرضان به نوامیس مردم و
مروجین فرهنگ ابتذال با هدف تأمین امنیت و حفظ کیان خانوادهها؛
ارسال دیدگاه
دیدگاه شما بعد از تایید در قسمت نظرات نمایش داده خواهد شد.